Bitwa pod Memphis
| Wojna secesyjna | |||
 Bitwa pod Memphis oczami rysownika. Na pierwszym planie CSS „General Beauregard” taranowany przez „Monarch”. | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo floty Unii | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Tennessee  | |||
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |||
 35°07′44,76″N 90°09′20,88″W/35,129100 -90,155800
| |||
Bitwa pod Memphis – starcie na rzece Missisipi pod Memphis, które miało miejsce w trakcie wojny secesyjnej, stoczone między flotą Unii i flotą Konfederacji 6 czerwca 1862. Zakończyła się zwycięstwem Unii.
Podłoże[edytuj | edytuj kod]
W ramach kampanii dążącej do opanowania strategicznie ważnej rzeki Missisipi i jej brzegów, siły Unii musiały zająć ważny węzeł kolejowy Memphis w stanie Tennessee. W jego kierunku posuwały się od północy wzdłuż rzeki wojska Unii o sile około 20 000 żołnierzy, dowodzone przez generała brygady Johna Pope’a, wspierane przez Zachodnią Flotyllę komandora podporucznika Charlesa Henry’ego Davisa. Drogę do Memphis blokował Fort Pillow, położony nad Missisipi w odległości około 65 kilometrów od miasta. Flotylla rzeczna Unii od 14 kwietnia prowadziła ostrzał Fortu Pillow, lecz był on mało skuteczny.
10 maja jednostki Flotylli Zachodniej po raz pierwszy w toku kampanii starły się ze zorganizowaną flotyllą rzeczną konfederatów, kiedy zostały niespodziewanie zaatakowane na zakręcie Plum Point pod Fort Pillow przez 8 taranowców konfederackich (cottonclads) z Flotylli Obrony Rzeki, dowodzonych przez komandora Jamesa E. Montgomery’ego. W starciu, CSS „General Bragg”, „General Sterling Price” i „General Sumter” staranowały i zatopiły kanonierkę pancerną USS „Cincinnati”, a CSS „General Earl Van Dorn” i „General Sumter” zatopiły USS „Mound City”, po czym okręty wycofały się pod działa Fort Pillow, trzy spośród nich uszkodzone[1]. Obie kanonierki, zatopione na płytkiej wodzie, zostały jednak podniesione i wyremontowane. 4 czerwca Fort Pillow został opuszczony przez konfederatów w obawie przed okrążeniem przez wojska lądowe Unii generała Hallecka, które 29 maja zajęły Corinth.
Bitwa[edytuj | edytuj kod]
6 czerwca rano pod Memphis przypłynęło 5 pancernych kanonierek i 5 nowych taranowców Unii z flotylli taranowców pułkownika Elleta (aktywny udział w starciu zdołały wziąć jednak tylko dwa z nich: „Queen of the West” i „Monarch”). Dostępu do miasta broniło 8 taranowców z konfederackiej Flotylli Obrony Rzeki, uformowanych w dwóch liniach, poprzecznych do nurtu. Bitwę śledzili liczni mieszkańcy Memphis, zgromadzeni nad rzeką[2]. Kanonierki początkowo płynęły rufą naprzód, aby polepszyć manewrowość płynąc w dół rzeki, po czym się obróciły[3]. Wprowadzenie do akcji taranowców po stronie Unii, wypływających przed ociężałe kanonierki pancerne, było dla konfederatów zaskoczeniem.
W toku godzinnej chaotycznej bitwy na bliskie odległości, jaka się wywiązała, okręty Unii zatopiły taranując dwa okręty (CSS „Colonel Lovell” i „General Beauregard”) i ogniem artylerii dwa dalsze (CSS „General Sterling Price” i „General M. Jeff Thompson”[4]). Następnie podjęły pościg za wycofującymi się w dół rzeki pozostałymi jednostkami, zdobywając dalsze 3 okręty, które zostały uszkodzone i osadzone na mieliźnie (CSS „General Bragg”, „General Sumter” i „Little Rebel”). Jedynie CSS „General Earl Van Dorn” uszedł pod Vicksburg. Po stronie Unii uszkodzony został jedynie „Queen of the West” (przez „General Beauregard”). Od ostrzału z broni palnej zginął na nim jednak pomysłodawca flotylli taranowców, pułkownik Charles Ellet Jr.[2]. Memphis zostało w tym czasie, około godziny 11:00, obsadzone przez oddziały lądowe Północy.
Bitwa ta była ostatnim dużym starciem okrętów rzecznych na Missisipi, po niej konfederaci nie zdołali już odbudować flotylli rzecznej[2], aczkolwiek pewne sukcesy odniósł jeszcze później okręt pancerny CSS „Arkansas”. Bitwa wykazała skuteczność taranowania, jednakże także konieczność połączenia tej taktyki z ogniem artylerii[2]. Po naprawie unioniści wcielili do służby „General Bragg”, „General Sumter” i „Little Rebel”, a także „General Sterling Price” po podniesieniu z dna[5]. CSS „General Earl Van Dorn” został później spalony, aby nie wpaść w ręce Unii.
Siły[edytuj | edytuj kod]
- † – okręty zatopione lub zdobyte
- # – okręty uszkodzone
Unia[edytuj | edytuj kod]
- Zachodnia Flotylla (Western Flotilla) – komandor podporucznik Charles Henry Davis
- kanonierki pancerne: „Benton” (flagowy), „Louisville”, „Carondelet”, „St. Louis”, „Cairo”[6]
- Flotylla Taranowców – pułkownik Charles Ellet Jr.
- taranowce: „Queen of the West”# (flagowy), „Monarch”, „Switzerland”, „Lancaster”, „Lioness”[7]
Konfederacja[edytuj | edytuj kod]
- Flotylla Obrony Rzeki (River Defense Fleet) – komandor James E. Montgomery[7]
- CSS „Colonel Lovell”†
- CSS „General Beauregard”†
- CSS „General Sterling Price”†
- CSS „General M. Jeff Thompson”†
- CSS „General Bragg”†
- CSS „General Sumter”†
- CSS „Little Rebel”†
- CSS „General Earl Van Dorn”
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ A. Konstam, Mississippi... s. 33.
- ↑ a b c d A. Konstam, Mississippi... s. 34-35.
- ↑ Angus Konstam, Union River Ironclad 1861-65, New Vanguard no. 56, Osprey Publishing 2002, ISBN 1-84176-444-2, s. 18 (ang.)
- ↑ „General M. Jeff Thompson” został zatopiony ogniem artylerii według A. Konstam (op.cit.). T. Gozdawa-Gołębiowski (op.cit.) podaje jako zatopiony „Little Rebel”
- ↑ A. Konstam, Mississippi...
- ↑ Okręty według T. Gozdawa-Gołębiowski (op.cit.)
- ↑ a b Okręty według A. Konstam (op.cit.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Od wojny krymskiej do bałkańskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985, s. 129-130, ISBN 83-215-3259-4, OCLC 830182417.
- Angus Konstam: Mississippi River Gunboats of the American Civil War 1861-1865, seria New Vanguard 46, Osprey Publishing, 2002, ISBN 1-84176-413-2.