Bitwa pod Mielnikiem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
1–4 sierpnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Mielnikiem | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Fr. Zach. (Bug) | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bitwa pod Mielnikiem – walki polskiej II Brygady Piechoty Legionów i pododdziałów grupy gen. Zdzisława Kosteckiego z oddziałami sowieckiej 17 Dywizji Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Położenie wojsk przed bitwą
[edytuj | edytuj kod]W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej[1]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich[2]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę[3].
Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie zaczęły wycofanie na linię Bugu[4][5].
Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4 Armia oraz Grupa Poleska do 5 sierpnia będą bronić linii Narew – Orlanka oraz Leśna – Brześć, aby umożliwić przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia na lewe skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand[6].
w dniach 30 lipca – 4 sierpnia 1920
Walki pod Mielnikiem
[edytuj | edytuj kod]W ostatnich dniach lipca 1920 linię Bugu w rejonie Mielnika obsadzały pododdziały grupy gen. Zdzisława Kosteckiego w składzie: zbiorczy szwadron 10 pułku ułanów i trzy kompanie marszowe 22. i 37 pułku piechoty, a mostu na Bugu bronił I/62 pułku piechoty z działonem 8/15 pułku artylerii polowej. Przez most w Mielniku przeszły też pododdziały II Brygady Piechoty Legionów[7]. Część brygady wzmocniła obronę I rzutu na Bugu, a pozostałość stanowiła odwód ześrodkowany w rejonie Mierzwie - Mielnik. W tym czasie na Mielnik maszerowała sowiecka 17 Dywizja Strzelców. Jej 51 Brygada Strzelców 1 sierpnia sforsowała Bug w rejonie Niemirowa i odrzuciła na zachód kompanie marszowe 22 i 37 pułku piechoty. 50 Brygada Strzelców uchwyciła nieuszkodzony most na Bugu pod Mielnikiem i zajęła Zabuże. Stąd jej 150 pułk strzelców zaatakował Hołowczyce a 149 ps Serpelice. Przeciwko tym siłom polskie dowództwo skierowało dwa odwodowe bataliony 3 pułku piechoty Legionów, każdy o potencjale bojowym słabej kompanii piechoty. Po krótkiej walce zostały one zmuszone do powrotu do Mierzwi Starych. Z rejonu Mierzwi Nowych atakował bez powodzenia III/2 pp Leg[8]. Po południu ruszyło kolejne polskie natarcie na Mielnik. Wykonywał je osłabiony II/62 pp i pozostałości I/62 wspierane przez szwadron zbiorczy i kompanie marszowe. Po trzech godzinach walki oddział uderzeniowy opanował linię Bugu. Jednak Sowieci dokonali głębokiego obejścia, a 149 pułk strzelców zdobył Serpelice i zaczął obchodzić skrzydło szwadronu zbiorczego. Ostatecznie oddziały polskie wycofały się do Horoszek Wielkich i Hołowczyc. Sowieci utrzymali się na lewym brzegu Bugu, a do wieczora osiągnęli linię Hołowczyce - Horoszki Wielkie i Małe - Buczyce Nowe i Stare[8].
2 sierpnia do natarcia przystąpiła grupa płk. Tadeusza Gałeckiego. Mielnik atakowały dwa bataliony pułku aeronautycznego wspierane ogniem plutonu 8/15 pap. Bataliony przed zmrokiem osiągnęły Hołowczyce. W międzyczasie pozostawione w Platerowie II batalion pułku aeronautycznego oraz batalion alarmowy 128 pułku piechoty wyparły za Bug w okolicach Buszek 242 pułk. 3 sierpnia walczono o utrzymanie linii Bugu. W oddziałach polskich brakowało koordynacji działań. 4 sierpnia oddziały grupy gen. Kosteckiego ponownie uderzyły w rejonie Zabuża na oddziały 50 Brygady Strzelców. Natarcie prowadzone było mało energicznie i przeciwnik zdołał utrzymać się na lewym brzegu Bugu[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 277.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 262.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 63.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 254.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 255.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918 – 1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów - Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.