Bitwa pod Mołodecznem (1919)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
1-3 lipca 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Mołodecznem | ||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Mołodecznem – walki 2 Dywizji Piechoty Legionów gen. Bolesława Roi z oddziałami sowieckimi toczone w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
W pierwszych miesiącach 1919, na wschodnich krańcach odradzającej się Rzeczypospolitej, stacjonowały jeszcze wojska niemieckie Ober-Ostu. Ich ewakuacja powodowała, że opuszczane przez nie tereny od wschodu zajmowała Armia Czerwona. Jednocześnie od zachodu podchodziły oddziały Wojska Polskiego[2]. W lutym 1919 jednostki polskie weszły w kontakt bojowy z oddziałami Armii Czerwonej. Rozpoczęła się nigdy nie wypowiedziana wojna polsko-bolszewicka[3].
16 kwietnia Naczelny Wódz Józef Piłsudski rozpoczął operację wileńską. Doprowadziła ona nie tylko do zajęcia Wilna, ale i do znacznego przesunięcia linii frontu na północ i wschód[4][5].
Wskutek zarządzenia pogotowia bojowego przeciwko Niemcom, w maju i czerwcu front przeciwsowiecki pozostawał w defensywie. W czerwcu w Naczelnym Dowództwie WP trwały jedynie wstępne prace nad przygotowaniem ofensywy na Mińsk. Utworzono między innymi Front Litewsko-Białoruski pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego. Grupa Poleska stanowiła nadal samodzielny związek taktyczny, podlegający bezpośrednio Naczelnemu Wodzowi[6].
Walczące wojska[edytuj | edytuj kod]
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 2 Dywizja Piechoty Legionów | gen. Bolesław Roja | Front Litewsko-Białoruski |
| ⇒ grupa ppłk. Zulaufa | ppłk Juliusz Zulauf | 2 DP Leg. |
| → dwa bataliony 4 pp Leg. | grupa ppłk. Zulaufa | |
| → 5/7 pułku ułanów | ||
| ⇒ grupa ppłk. Zarzyckiego | ppłk Ferdynand Zarzycki | 2 DP Leg. |
| → I/2 pp Leg. | kpt. Emil Czapliński | grupa ppłk. Zarzyckiego |
| → II/2 pp Leg. | por. Jan Sendorek | |
| → III/4 pp Leg. | ||
| → kompania 3 pp Leg. | ||
| ⇒ grupa mjr. Dąbrowskiego | mjr Władysław Dąbrowski | 2 DP Leg. |
| → 13 pułk ułanów | grupa mjr. Dąbrowskiego | |
| → 4/7 pułku ułanów | ||
 Armia Czerwona
| ||
| ⇒ oddziały Armii Czerwonej | Armia Zachodnia | |
Walki pod Mołodecznem[edytuj | edytuj kod]
Mołodeczno było ważnym węzłem komunikacyjnym i etapem w polskiej ofensywie na Mińsk. 1 lipca 1919 wojska Frontu Litewsko-Białoruskiego gen. Stanisława Szeptyckiego rozpoczęły natarcie na Mołodeczno i Wilejkę[7]. Wykonująca główne zadanie 2 Dywizja Piechoty Legionów gen. Bolesława Roji ruszyła do natarcia trzema kolumnami. Grupa północna ppłk. Juliusza Zulaufa w składzie dwa bataliony 4 pp Leg. i 5 szwadron 7 pułku ułanów maszerowała wzdłuż linii kolejowej Lida – Mołodeczno; grupa środkowa ppłk. Ferdynanda Zarzyckiego w składzie 2 pp Leg., IIl/4 pp Leg., kompania szturmowa 3 pp Leg. maszerowała na Wiszniew – Chołchło – Mołodeczno; grupa południowa mjr. Władysława Dąbrowskiego wykonywała rajd w składzie 13 pułk ułanów i 4 szwadron 7 pułku ułanów [8].
W drodze do obiektu ataku kolumny łamały opór mniejszych grup nieprzyjaciela. Już 1 lipca I/2 pp Leg. wraz z III/ 4 pp Leg. oraz kompanią szturmową zdobył Wołożyn. Następnego dnia I/2 pp Leg. zmiótł pod Gonczarami dwie sowieckie kompanie strzelców. Pomimo przemęczenia, bataliony atakowały dalej i opanowały Zabrzezie, Dębinę, Dworzyszcze, Czabaje i Gończyce[9]. 1 lipca 13 pułk ułanów zajął stację Olechnowice i zdobył pociąg pancerny. Tym pociągiem szwadron techniczny wyjechał w kierunku Mińska i zniszczył most kolejowy, biorąc do niewoli jego ochronę. Po akcji szwadron powrócił na pozycje wyjściowe[10].
Jako pierwsza do Mołodeczna dotarła grupa ppłk. Zulaufa i 3 lipca opanowała miasto[11]. Sowieci wycofali się rozbieżnie: na Połock i na Mińsk[12].
Bilans walk[edytuj | edytuj kod]
Po zdobyciu Mołodeczna powstała we froncie sowieckim luka i polskie oddziały znalazły się w dogodnym położeniu do kontynuowania akcji oskrzydlającej na Mińsk[13]. Polacy pod Mołodecznem wzięli do niewoli około 1000 jeńców, zdobyli 4 działa i 15 ciężkich karabinów maszynowych[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 9.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 146.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 84.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 160.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 12.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 263.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 244.
- ↑ Sitko 1928 ↓, s. 20.
- ↑ Aleksandrowicz 1929 ↓, s. 20.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 264.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 14.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 104.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Aleksandrowicz: Zarys historii wojennej 13-go pułku Ułanów Wileńskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Józef Sitko: Zarys historji wojennej 2-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Juliusz S. Tym: Działania na Froncie Litewsko-Białoruskim (czerwiec 1919 – kwiecień 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.