52°25′38″N 22°51′45″E/52,427222 22,862500Bitwa pod Siemiatyczami
| powstanie styczniowe | |||
| |||
| Czas |
6- 7 lutego 1863 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Rosjan | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904)  | |||
| 52°25′38″N 22°51′45″E/52,427222 22,862500
| |||
Bitwa Siemiatycka – największa bitwa powstania styczniowego, stoczona 6 i 7 lutego 1863 roku między rosyjskimi oddziałami gen. Maniukina, a polskimi oddziałami powstańców płk. Walentego Lewandowskiego, Romana Rogińskiego i płk. Władysława Cichorskiego-Zameczka.
Przed powstaniem[edytuj | edytuj kod]
Już od 1860 roku miały miejsce w Siemiatyczach demonstracje patriotyczne, aczkolwiek miały one dość spokojny charakter. Nawet ukaz uwłaszczeniowy z 1861 roku nie wywołał większych zamieszek, choć stało się tak w innych miejscowościach. Demonstracje były inspirowane przez okolicznych ziemian i przyjezdnych z Warszawy. Po sumie w kościele śpiewano Boże, coś Polskę, a młodzież w miasteczku chodziła w konfederatkach. Uprzykrzano życie urzędnikom carskim oraz miejscowemu duchownemu prawosławnemu. W roku 1862 z Siemiatycz wycofał się rosyjski garnizon, co pozwoliło konspiratorom działać swobodniej. Ówczesny właściciel miasteczka Karol Fanshawe wyjechał za granicę na leczenie, pozostawiając dobra siemiatyckie w rękach ich dzierżawcy - Dąbrowskiego. Pałac księżnej Anny Jabłonowskiej stał się magazynem broni, mundurów i żywności.
Tak jak w całej Białostoczyźnie, tak i w Siemiatyczach powstanie nie rozpoczęło się 22 stycznia 1863 roku, jednak w ciągu kilku następnych dni w miasteczku zaczęli gromadzić się ochotnicy.
Bitwa[edytuj | edytuj kod]
W pierwszych dniach lutego w Siemiatyczach doszło do połączenia partii Zameczka, idącej od strony Łomży, z partią Rogińskiego, podążającą od Białej. Dowództwo objął − jako naczelnik wojskowy Podlasia − Walenty Lewandowski. Powstańców było około 4000, atakujących Rosjan 2500[1].
Kontratak kosynierów zakończył się z dużymi stratami. Spalono całe miasto, zostały ok. 4 budynki. Powstańcom nie udało się, wobec przewagi ogniowej przeciwnika, utrzymać wcześniej opanowanego miasteczka. Ponadto brakowało współdziałania polskich dowódców. Powstańcy − przy mało skutecznym pościgu wojsk rosyjskich − wrócili do Królestwa lub do Puszczy Białowieskiej; Rogiński ze swymi ludźmi uszedł na Białoruś[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jakub Manturewicz: Powstania Polski. Białystok: Białostockie Wydawnictwo Sójka.
- Stefan Kieniewicz: Powstanie styczniowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. ISBN 83-01-03652-4.
- Ernest Szum: Bitwa siemiatycka w powstaniu styczniowym (6-7 II 1863). Studium historyczno-socjologiczne. Siemiatycze: Biblioteczka Regionalna, 2014. ISBN 978-83-933668-5-9.
- Ernest Szum: Siemiatycze 1863. Warszawa: Bellona, 2020. ISBN 978-83-11-15804-7.