Blackface
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Blackface (dosł. „czarna twarz”) – styl teatralnego makijażu noszonego przez białą osobę w celu upodobnienia się do osoby czarnoskórej lub praktyka wykonywania go[1].
Opis
[edytuj | edytuj kod]W Stanach Zjednoczonych w XIX wieku ten typ charakteryzacji stosowany był w tzw. minstrel shows odwołujących się do stereotypowych wyobrażeń obecnych w społeczeństwie amerykańskim dotyczących osób o czarnym kolorze skóry. Występujący w nich biali aktorzy przedrzeźniali akcent czarnych, parodiowali ich cielesność, przedstawiali ich jako brzydkich i niewykształconych[2]. W 1836 roku po raz pierwszy wystawiono minstrel show w Europie (Londyn)[3]. Forma ta przetrwała jako profesjonalna rozrywka do około 1910 roku; amatorskie występy kontynuowano do lat 60. w szkołach średnich i lokalnych teatrach[4]. W XXI wieku blackface uznawane jest za obraźliwe[5], zwłaszcza w oczach mieszkańców Stanów Zjednoczonych, ponieważ przyczyniało się ono do dehumanizacji osób czarnoskórych[6][7]. Ze względu na kontekst historyczny oraz to, jak bardzo negatywny wpływ miało blackface na społeczeństwo Stanów Zjednoczonych, obraźliwość charakteryzowania się na stereotyp ludzi o innym kolorze skóry została przyjęta jako norma w USA[8][9].
Kontekst polski
[edytuj | edytuj kod]W polskim kinie popularnym czarnoskórzy bohaterowie w charakteryzacji blackface pojawiają się głównie w rolach epizodycznych lub tworzą tło akcji. Są zazwyczaj symbolem zagranicy, reprezentują inny, lepszy świat, wprowadzają wątek egzotyki, nawiązanie do popkultury amerykańskiej[10].
Zwyczaj „czernienia” twarzy występuje również w przedstawieniach ludowych w polskim folklorze, szczególnie wśród grup przebierańców okresu bożonarodzeniowego (nawiązanie do popularnego wizerunku jednego z Trzech Króli[11][12]) czy karnawałowego[13]. Są jednak zwyczaje, gdy taka praktyka nie ma związku z blackface (zob. np. Siuda Baba)[14].
W polskiej kulturze popularnej nadal zdarzają się przypadki blackface[15], jak np. w programie telewizyjnym Twoja twarz brzmi znajomo, w którym celebryci czernili twarze, by upodobnić się do znanych wykonawców[16][17]. Opinia publiczna zwraca uwagę także na przypadki blackface w działaniach oświatowych (przedstawienia w przedszkolach, bibliotekach itp.)[18][19]. Analiza podręczników szkolnych w języku polskim również wskazuje na stosowanie w latach 2000. blackface w przykładach, ilustrujących różne zagadnienia dla młodych czytelników[20].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/blackface#google_vignette.
- ↑ James Omolo, A.Paszkowska (tłum.), „Bambo” w przedszkolu, czyli niewinne zabawy w rasizm [online], KrytykaPolityczna.pl, 11 czerwca 2021 [dostęp 2024-12-07] (pol.).
- ↑ Paulina. Wilk, „Białoczarni / Paulina Wilk.” Polityka, „{{{czasopismo}}}” (nr 41), 2019, s. 48–50 [dostęp 2024-12-07] (pol.).
- ↑ Anna G. Piotrowska, Od „blackface minstrelsy” do jazzu – muzyka czarnych obywateli Stanów Zjednoczonych, „Literatura Ludowa: dwumiesięcznik naukowo-literacki” (R. 48, nr 3 (2004)), s. 53–57, 2004 [dostęp 2024-12-07] (pol.).
- ↑ Harmeet Kaur CNN, This is why blackface is offensive [online], CNN [dostęp 2022-07-22].
- ↑ Alfonso Robinson, Alfonso Robinson: Why blackface is dehumanizing [online], NewsTimes, 17 lutego 2019 [dostęp 2022-07-22] (ang.).
- ↑ Blackface’s dehumanizing history, [w:] Mark Gollom, Why wearing blackface or brownface is considered ‘reprehensible’.
- ↑ ‘Unacceptable’ mythology, [w:] Mark Gollom, Why wearing blackface or brownface is considered ‘reprehensible’.
- ↑ Kendall Trammell CNN, Brownface. Blackface. They’re all offensive. And here’s why [online], CNN [dostęp 2022-07-22].
- ↑ Przemysław Wąsik, Obrazy czarnoskórych bohaterów w polskim kinie popularnym, [w:] Czasopisma Naukowe w Sieci https://wuwr.pl/lkp/article/view/14522 [online], Acta Universitatis Wratislaviensi, 2022, s. 16–18 [dostęp 2024-12-07] (pol.).
- ↑ MD, Ulicami Jasła przeszedł Orszak Trzech Króli [online], Jasło4u.pl, 6 stycznia 2023.
- ↑ m, Trzej Królowie – czy Kasper był Maurem, a Baltazar starcem? Wyjaśniamy [online], wroclaw.wyborcza.pl, 6 stycznia 2016 [dostęp 2024-12-09].
- ↑ Włodzimierz Moch, Świętowanie na Kujawach w świetle słownictwa gwarowego, „Język. Religia.Tożsamość”, 20 (2), 2019, s. 21.
- ↑ Historia, Siuda Baba – grasująca po podkrakowskich wsiach [online], 28 marca 2016 [dostęp 2024-12-07].
- ↑ Przykłady blackface na gruncie polskim zbiera strona na Facebooku Blackface w polskiej popkulturze [dostęp 2024-12-09].
- ↑ Michał R. Wiśniewski, Blackface w programie „Twoja twarz brzmi znajomo”. Dlaczego ta afera tak rozpaliła świat [online], polityka.pl, 2023 [dostęp 2024-12-09].
- ↑ Ewelina Lisowska oskarżona o rasizm. Jest odpowiedź wokalistki – Antyradio [online], antyradio.pl, 23 października 2019 [dostęp 2024-12-09].
- ↑ Blackface, wanna i hawajskie spódniczki w przedszkolu. Rasizm niezależnie od intencji [online], Noizz, 1 czerwca 2021 [dostęp 2024-12-09].
- ↑ "Przecież miałem garnitur". Przeprosiny za blackface z Mławy są tak złe jak sam film [online], Noizz, 15 października 2020 [dostęp 2024-12-09].
- ↑ Anna Landau-Czajka, Inne kraje – inni ludzie. Państwa, ludy, narody w podręcznikach szkolnych dla klas I–III w latach 2000–2020, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, s. 56, ORCID 0000-0003-2090-9855.
