Boeing Model 15
.jpg) Boeing FB-5 z VF-6 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ |
Myśliwiec pościgowy (PW-9) |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
2 czerwca 1923 |
| Liczba egz. |
158 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
12-cylindrowy, chłodzony cieczą silnik widlasty Curtiss D-12 |
| Moc |
435 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
9,7 m |
| Długość |
7,1 m |
| Wysokość |
2,4 m |
| Powierzchnia nośna |
24,1 m² |
| Profil skrzydła |
Göttingen 436 |
| Masa | |
| Własna |
878 kg |
| Użyteczna |
1414 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
257 km/h |
| Prędkość przelotowa |
229 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
8,27 m/s |
| Pułap praktyczny |
5768 m |
| Zasięg |
628 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 × karabin maszynowy kal. 7,62 mm Uzbrojenie bombowe: 111 kg bomb | |
| Użytkownicy | |
| United States Army Air Service, United States Navy, United States Marine Corps | |
Boeing Model 15 - amerykański dwupłatowy, jednoosobowy myśliwiec z otwartą kabiną z lat 20. XX wieku, produkowany przez firmę Boeing. Model 15 służył w United States Army Air Service (jako seria PW-9) i w United States Navy jako samolot pokładowy (seria FB).
Konstrukcja i rozwój[edytuj | edytuj kod]
Konstrukcja Modelu 15 powstała w wyniku badań Fokkera D.VII[1], których 142 sztuki przekazano Stanom Zjednoczonym w ramach rozejmu kończącego I wojnę światową. Wiele cech było podobnych. Model 15 miał kadłub ze spawanej stali, ze szkieletem z rur, połączonych linkami ze stali sprężynowej. Zwężające się jednokomorowe skrzydła były z materiału na drewnianej ramie ze świerkowymi i mahoniowymi dźwigarami oraz trzywarstwowymi drewnianymi żebrami. Klasyczne drewniane zastrzały, używane w konstrukcjach Boeinga zastąpiono opływowymi metalowymi rurkami. Podwozie miało prostą oś, która przechodziła w małe skrzydełko z 410-milimetrową cięciwą[2].
Pierwotnie silnikiem był Wright-Hispano o mocy 350 KM, ale kiedy dostępny został chłodzony cieczą silnik Curtiss D-12 o mocy 435 KM, samolot został przeprojektowany. Chłodnicę przesunięto z przodu samolotu do tunelu pod silnikiem[1]. Razem z kilkoma niewielkimi przeróbkami skrzydeł, finalny projekt został ukończony 10 stycznia 1922 roku[2].
Armia wyraziła zainteresowanie nowym projektem i zaoferowała dostarczenie uzbrojenia i napędu oraz przetestowanie samolotu, podczas gdy Boeing zatrzymał prawo do samolotu i projektu. Kontrakt podpisano 4 kwietnia 1923 roku[1] i pierwszy prototyp, oznaczony XPW-9 dla „eksperymentalnego samolotu pościgowego z silnikiem chłodzonym cieczą”, wzbił się w powietrze 2 czerwca 1923 roku[3]. XPW-9 rywalizował z Curtissem Model 33 o kontrakt na samolot pościgowy, który miał zastąpić myśliwiec Thomas-Morse MB-3 w United States Army Air Service[3].
Ostatecznie oba modele zostały zaakceptowane: samolot Curtissa jako PW-8 i Model 15 jako PW-9. USAAS preferowało PW-9, które przewyższało PW-8 w każdym aspekcie poza prędkością i którego konstrukcja była mocniejsza i łatwiejsza do utrzymania. Zamówiono 113 PW-9 i 25 PW-8[1]. Zbudowano też wersję dla marynarki, nazwaną FB, w ilości 44 egzemplarzy.
Służba[edytuj | edytuj kod]
Dostawy 25 pierwszych PW-9 rozpoczęto 30 października 1925 roku[4]. Pomiędzy 1925 a lutym 1931 roku Boeing dostarczył do United States Army Air Service w sumie 114 egzemplarzy we wszystkich wariantach, w tym prototypy. Praktycznie wszystkie PW-9 stacjonowały z zamorskich jednostkach: na Hawajach w 5. Grupie Mieszanej na Luke Field, a później w 18. Grupie Pościgowej na Wheeler Field[5] i na Filipinach w 4. Grupie Mieszanej na Clark Field na Luzonie. Pomiędzy 1925 a 1931 r. w PW-9 wyposażone były 3., 6. i 19. Eskadry Pościgowe.
FB-1, których marynarka zamówiła 16, a otrzymała 10 pomiędzy 1 a 22 grudnia[6], nie był modyfikowany dla operacji morskich (na przykład brak haku na ogonie), był przydzielony do eskadr United States Marine Corps VF-1M, VF-2M i VF-3M, które zostały wysłane do Chin w celu wsparcia Marine Expeditionary Force[7]. Dwa dodatkowe samoloty, nazwane FB-2, zostały przydzielone do lotniskowca USS „Langley”. Samoloty te zostały wyposażone w aerofiniszer i stałą oś podłużną podwozia. Maszyny te weszły do służby w VF-2 w grudniu 1925 roku. Ogólnie zadowalające wyniki doprowadziły do zamówienia 27 FB-5, które stały się pierwszymi samolotami US Navy przeznaczonymi do operacji z lotniskowców. Samoloty te otrzymały mocniejszy silnik Packard 2A-1500 o mocy 525 KM oraz rząd haków na dole kadłuba, które miały zaczepiać się o linki na pokładzie lotniskowca i wyhamowywać samolot. Pierwszy lot FB-5 odbył się 7 października 1926 roku, a jego dostawy zaczęły się w styczniu następnego roku. Z fabryki Boeinga samoloty transportowano barkami przez Puget Sound na USS „Langley” zacumowanego w porcie w Seattle. Ich pierwsze oficjalne loty odbywały się z pokładu lotniskowca[8].
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Ze 158 zbudowanych samolotów, 147 było standardowymi maszynami seryjnymi, a pozostałe prototypami różnych wersji rozwojowych.
Produkcja została przedstawiona w poniższej tabelce, z numerami PW dla US Army i FB dla US Navy.
| Wariant | Egzemplarze | Lata produkcji | Silnik |
|---|---|---|---|
| PW-9 | 30 | 1925-1926 | Curtiss D-12 |
| PW-9A | 24 | 1926-1927 | Curtiss D-12C |
| PW-9C | 40 | 1927-1928 | Curtiss D-12D |
| PW-9D | 16 | 1928-1934 | Curtiss D-12D |
| FB-1 | 10 | 1924 | Curtiss D-12 |
| FB-5 | 27 | 1927 | Packard 2A-1500 |
Warianty[edytuj | edytuj kod]
- XPW-9
- Trzy prototypy do testów dla US Army Air Service. Pierwszy zezłomowany 21 lutego 1925 r. na lotnisku McCook Field, drugi poddany testom statycznym w październiku 1928 r., trzeci wciąż latający w grudniu 1928 r.[4].
- PW-9
- 30 egzemplarzy w latach 1925-26; silnik D-12C[1].
- PW-9A
- 24 egzemplarze w latach 1926-27; silnik D-12C[1].
- PW-9B
- Jeden zmodyfikowany PW-9A, dostarczony w 1927 r. jako PW-9B[1].
- PW-9C
- 40 egzemplarzy w latach 1927-28; silnik D-12D[1].
- PW-9D
- 16 egzemplarzy w latach 1928-34, ostatni wariant produkcyjny[1].
- XP-4
- Oznaczenie jednego z PW-9 (nr seryjny 25-324), z silnikiem Packard 1A-1500 o mocy 510 KM. Boeing Model 58.
- AT-3
- Oznaczenie jednego z PW-9 (nr seryjny 26-374), przebudowanego na jednomiejscowy samolot treningowy z silnikiem Wright-Hispano[1]
- FB-1
- Z 16 zamówionych samolotów, 10 zbudowanych jako FB-1, pozostałe 6 przebudowane na inne typy (FB-2, FB-3, FB-4). Silnik Curtiss D-12 o mocy 435 KM. Przeznaczony dla marynarki, operował z lądu.
- FB-2
- Dwa FB-1 zmodyfikowane do operacji z lotniskowców. Silnik Packard 1A-1500 o mocy 510 KM. Boeing Model 53.
- FB-3
- Trzy egzemplarze przeznaczone do testów silnika Packard 1A-1500 o mocy 510 KM. Wodnosamolot. Boeing Model 55.
- FB-4
- Jeden egzemplarz, eksperymentalny samolot z silnikiem gwiazdowym Wright P-1 o mocy 450 KM. Boeing Model 54.
- FB-5
- Wersja produkcyjna, 27 egzemplarzy. Silnik Packard 2A-1500 o mocy 520 KM. Boeing Model 67.
- FB-6
- Jeden egzemplarz, eksperymentalny samolot z silnikiem Pratt & Whitney R-1340-B Wasp o mocy 450 KM. Boeing Model 54.
- FB-7
- Zaproponowana wersja z silnikiem Pratt & Whitney Wasp. Nigdy nie zbudowany.
Użytkownicy[edytuj | edytuj kod]
Dane techniczne (PW-9)[edytuj | edytuj kod]
Dane z: Boeing aircraft since 1916[9]
Charakterystyki ogólne
- Załoga: 1
- Długość: 7,1 m
- Rozpiętość: 9,7 m
- Wysokość: 2,4 m
- Powierzchnia skrzydeł: 24,1 m²
- Profil skrzydła: Göttingen 436[2]
- Masa własna: 878 kg
- Masa użyteczna: 1414 kg
- Napęd: 1 × chłodzony cieczą silnik V-12 Curtiss D-12 o mocy 435 KM
Osiągi
- Prędkość maksymalna: 257 km/h
- Prędkość przelotowa: 229 km/h
- Zasięg: 628 km
- Pułap praktyczny: 5768 m
- Prędkość wznoszenia: 8,27 m/s
- Obciążenie powierzchni: 58,7 kg/m²
- Masa/moc: 220 W/kg
Uzbrojenie
- 2 × karabin maszynowy kal. 7,62 mm
- 1 × 111 kg bomba
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Baugher 2000 ↓.
- ↑ a b c Bowers 1989 ↓, s. 81.
- ↑ a b Bowers 1989 ↓, s. 82.
- ↑ a b Bowers 1966 ↓, s. 69.
- ↑ Ed Phillips, Woolaroc!, AAHS Journal, wiosna 1985 (ang.).
- ↑ Bowers 1989 ↓, s. 84.
- ↑ Swanborough i Bowers 1976 ↓, s. 55.
- ↑ Swanborough i Bowers 1976 ↓, s. 56.
- ↑ Bowers 1989 ↓, s. 84-85.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Peter M. Bowers: Boeing aircraft since 1916. Wyd. 1. Londyn: Putnam Aeronautical Books, 1966. (ang.).
- Peter M. Bowers: Boeing aircraft since 1916. Wyd. 2. Londyn: Putnam Aeronautical Books, 1989. ISBN 0-85177-804-6. (ang.).
- Gordon Swanborough, Peter M. Bowers: United States Navy Aircraft since 1911. Wyd. 2. Londyn: Putnam, 1976. ISBN 0-370-10054-9.
- Lloyd S. Jones: U.S. Naval Fighters. Fallbrook, Kalifornia: Aero Publishers, 1977, s. 35-38. ISBN 0-8168-9254-7.
- Joe Baugher: Boeing PW-9. joebaugher.com, 2000. [dostęp 2014-07-01]. (ang.).