Bogdan Bogdanović (architekt)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 czerwca 2010 |
| Narodowość | |
| Alma mater | |
| Praca | |
| Projekty |
Pomnik Kamienny Kwiat w Jasenovacu |
Bogdan Bogdanović, cyr. Богдан Богдановић (ur. 20 sierpnia 1922 w Belgradzie, zm. 18 czerwca 2010 w Wiedniu[1]) – serbski i jugosłowiański architekt, rzeźbiarz, filozof i urbanista, w latach 1982–1986 burmistrz Belgradu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny o tradycjach lewicowych. Był synem krytyka literackiego i dyrektora Teatru Narodowego Milana Bogdanovicia i Milevy z d. Mihajlović. W 1940 rozpoczął studia z zakresu architektury na Uniwersytecie Belgradzkim. W czasie wojny działał w ruchu oporu i przyłączył się do partii komunistycznej. W czasie walk we wschodniej Bośni został ciężko ranny.
Po zakończeniu wojny kontynuował studia architektoniczne, które ukończył w 1950 i rozpoczął pracę jako asystent w Instytucie Urbanizmu. W 1960 uzyskał stopień docenta, a w 1973 profesora. W 1970 objął funkcję dziekana Wydziału Architektury Uniwersytetu Belgradzkiego. Był członkiem Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk (SANU), a od 1964 przewodniczącym Jugosłowiańskiego Związku Architektów[1].
W 1982 objął stanowisko burmistrza Belgradu[1]. Jego kandydaturę zgłosił Ivan Stambolić – ówczesny przewodniczący Związku Komunistów Serbii. W ciągu czteroletnich rządów w mieście zorganizował konkurs międzynarodowy na projekt przebudowy Nowego Belgradu – obszaru położonego na lewym brzegu Sawy[2]. W 1986 z poparciem Slobodana Miloševicia został mianowany członkiem Komitetu Centralnego Związku Komunistów Jugosławii. Miał przyjąć to stanowisko pod warunkiem, że nie będzie musiał uczestniczyć w posiedzeniach Komitetu z uwagi na ważniejsze sprawy do zrobienia[3]. W następnym roku skierował liczący ponad 60 stron list do Miloševicia oskarżając go o nacjonalistyczną retorykę i metody stalinowskie. List stał się przyczyną wyrzucenia Bogdanovicia z partii i pogróżek skierowanych przeciwko artyście[3]. W czasie wojny w Jugosławii 1992-1995 z uwagi na postawy antynacjonalistyczne Bogdanović stał celem kampanii oszczerstw w serbskich mediach.
W 1993 przeniósł się wraz z żoną Kseniją do Austrii, gdzie spędził ostatnie lata życia. Zmarł na atak serca w szpitalu w Wiedniu.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Był autorem ponad 20 prac poświęconych współczesnej urbanizacji i kształtowaniu przestrzeni miejskiej. Twórca kilkudziesięciu pomników poświęconych w większości jugosłowiańskim ofiarom II wojny światowej.
Projekty[edytuj | edytuj kod]
- 1951-1952: Pomnik Żydów ofiar faszyzmu w Belgradzie
- 1959-1960: Pomnik ofiar faszyzmu w Sremskiej Mitrovicy
- 1959-1965: Cmentarz partyzantów w Mostarze
- 1960-1965: Park Pamięci w Kruševacu
- 1960-1973: Pomnik partyzantów serbskich i albańskich w Kosowskiej Mitrowicy
- 1966: Pomnik Kamienny Kwiat ku czci ofiar obozu w Jasenovacu
- 1969-1974: Park pamięci ofiarom rewolucji w Sztipie
- 1969-1981: Park pamięci Garavice w Bihaciu
- 1970-1980: Park pamięci poległych w walce w Čačaku
- 1971: Park pamięci Rewolucji w Leskovacu
- 1972-1977: Pomnik wolności w Berane
- 1978-1980: Park pamięci Dudik w Vukovarze
Dorobek pisarski[edytuj | edytuj kod]
- 1958: Mali urbanizam
- 1966: Urbanističke mitologeme
- 1976: Urbs & logos: ogledi iz simbologije grada
- 1982: Gradoslovar
- 1984: Zaludna mistrija: doktrina i praktika bratstva zlatnih (crnih) brojeva
- 1988: Mrtvouzice: mentalne zamke staljinizma
- 1990: Knjiga kapitela
- 1994: Grad i smrt
- 2001: Glib i krv
- 2001: Grad i budućnost
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- 1961: Nagroda miasta Belgradu za pomnik Sremskiej Mitrovicy
- 1966: Złoty Medal Miasta Belgrad
- 1973: Honorowe wyróżnienie na Biennale Sztuki w São Paulo
- 1989: Nagroda Piranesi
- 1997: Nagroda im. Herdera
- 2007: Nagroda Carlo Scarpy za projekt Parku Pamięci w Jasenovacu
Pamięć[edytuj | edytuj kod]
W 100 rocznicę urodzin Bogdanovicia w bibliotece miejskiej w Belgradzie otwarto wystawę prezentującą dorobek artystyczny rzeźbiarza i architekta[4]. Jego imię nosi jedna z ulic w belgradzkiej dzielnicy Zvezdara.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Богдан Богдановић = 2017-02-20 [online], sanu.ac.rs [dostęp 2017-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-02] (serb.).
- ↑ Ко је све био градоначелник југословенске престонице од 1944. године до данас = 2017-02-20 [online], glas-javnosti.rs, 1999 (serb.).
- ↑ a b Bogdan Bogdanović: Der verdammte Baumeister. Wiedeń: Zsolnay, 1997, s. 248–268. ISBN 3-552-04846-4.
- ↑ Izložba memorijalnog stvaralaštva čuvenog arhitekte u Biblioteci grada: Večito Bogdana Bogdanovića = 2022-09-26 [online], danas.rs, 2022 (serb.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Богдан Богдановић = 2017-02-20 [online], sanu.ac.rs [dostęp 2017-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-02] (serb.).
- Wywiad z artystą = 2017-02-20 [online], novi.ba, 7 lipca 2015 (serb.).
- Ко је све био градоначелник југословенске престонице од 1944. године до данас = 2017-02-20 [online], glas-javnosti.rs, 1999 (serb.).