Bolesławiec (województwo łódzkie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bolesławiec
wieś
Ilustracja
Baszta gotycka
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

wieruszowski

Gmina

Bolesławiec

Liczba ludności (2011)

1152

Strefa numeracyjna

62

Kod pocztowy

98-430[1]

Tablice rejestracyjne

EWE

SIMC

0194330

Położenie na mapie gminy Bolesławiec
Mapa konturowa gminy Bolesławiec, po lewej znajduje się punkt z opisem „Bolesławiec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Bolesławiec”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, blisko lewej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Bolesławiec”
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego
Mapa konturowa powiatu wieruszowskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Bolesławiec”
Ziemia51°11′55″N 18°11′26″E/51,198611 18,190556
Multimedia w Wikimedia Commons

Bolesławiec – wieś w Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie wieruszowskim, siedziba gminy Bolesławiec, nad Prosną. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1266 rokiem, zdegradowany w 1870 roku[2].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.

Toponimia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona po raz pierwszy w 1266 w dokumencie zapisanym w języku łacińskim jako civitas Boleslaviensis, Boleslawecz, Bonzlavia, Bolisslavia, Bunczel, Boleslawice. Nazwa pochodzi od imienia księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego[3][4]ODN: brak numeru strony.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zamek w Bolesławcu – po przebudowie dokonanej przez księcia Władysława Opolczyka

Historia miejscowości jako miasta rozpoczyna się podczas rozbicia dzielnicowego w 1266 kiedy Bolesław Pobożny w swojej dzielnicy lokował miasto odnotowane w średniowiecznym dokumencie jako civitas Boleslaviensis. W okresie późniejszym Bolesławiec był miastem królewskim leżącym w Koronie Królestwa Polskiego. W 1314 wcielone zostało do Korony przez króla polskiego Władysława Łokietka. W 1335 ziemia wieluńska należała do króla polskiego Kazimierza Wielkiego, który w 1370 zbudował w Bolesławcu zamek murowany z cegły[3][5][4]ODN: brak numeru strony.

Po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 miasto wraz z całą ziemią wieluńską król polski Ludwik Węgierski nadał jako lenno księciu Władysławowi Opolczykowi, który w 1393 zapisał miasto swojej żonie Ofce oraz bratankom: Janowi, Bolkowi i Bernardowi. Ziemie te wraz z miastem oraz zamkiem odebrał i ponownie włączył do Korony król polski Władysław Jagiełło, który w 1401 zdobył miasto. W 1403 średniowieczny przywilej wydany miejscowemu bractwu ubogich wymienił imiennie burmistrza, zastępcę wójta oraz 3 rajców, a także 23 mieszczan, w tym 1 cieślę i 1 rzeźnika. Właścicielami okolicznych ról lub ogrodów było 19 mieszczan. Według dokumentu bractwo użytkowało 2 łany, 2 ogrody, 6 ról, folwark Falkowski leżący obok folwarku zamkowego. W mieście istniała wówczas także łaźnia, młyn oraz szkoła. W 1454 w Bolesławcu znajdowała się komora celna leżąca na trakcie z Warszawy do Wrocławia przez Piotrków, Brzeźnicę i Wieluń. W 1550 została ustalona granica pomiędzy miastem i wsią Budzice, a Opatowcem[4]ODN: brak numeru strony.

W 1596 Mikołaj Zebrzydowski wojewoda krakowski i starosta bolesławiecki ufundował w mieście kościół parafialny. Tego samego roku powstało przy nim bractwo literackie zatwierdzone przez ówczesnego prymasa oraz pisarza Stanisława Karnkowskiego. W końcu XVI wieku miasto leżało w tenucie bolesławieckiej w powiecie wieluńskim województwa sieradzkiego[6][3].

W czasie pierwszego najazdu w okresie potopu szwedzkiego miasto zostało złupione, a zamek zburzony przez Szwedów. W 1670 został on przywrócony do poprzedniego stanu przez miejscowego starostę Jana Radziejowskiego. Starosta ten „nadał klasztor w tym mieście, co sejm 1667 roku zatwierdził”[7]ODN: brak numeru strony. W połowie XVIII wieku ponownie został zniszczony przez wojska Karola XII pozostając do dnia dzisiejszego w stanie ruiny. W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów miasto było siedzibą starostwa niegrodowego pozostając do 1770 w rękach wojewody sieradzkiego Wojciecha Opalińskiego[3].

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim w Królestwie Kongresowym jako miasto rządowe. W 1827 znajdowało się w powiecie ostrzeszowskim, obwodzie wieluńskim województwa kaliskiego i liczyło 115 domów zamieszkanych przez 896 mieszkańców[8][3].

Fragment Rynku

Miejscowość jako Bolesławiec, osiedle, przedtem miasteczko rządowe, leżące przy granicy szląskiej w powiecie wieluńskim wymienia XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1859 w miejscowości znajdowało się 115 domów zamieszkanych przez 1038 mieszkańców w tej liczbie 314 wyznania starozakonnego. Miejscowość utraciła prawa miejskie w wyniku carskiej reformy administracyjnej w 1870.[3]

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowały: Placówka Straży Granicznej II linii „Bolesławiec”, a wcześniej placówka Straży Celnej II linii „Bolesławiec”[9].

Działa tu Bractwo Prasalskie – jedyne istniejące do dziś stowarzyszenie braci prasołów w Polsce. Bractwa takie, lub inaczej cechy działały kiedyś w wielu miastach na terenie całej Polski.

Herb[edytuj | edytuj kod]

Herb Bolesławca jest odwzorowaniem wizerunku umieszczanego na pieczęciach miejskich Bolesławca co najmniej od XV w. Mur jest typowym elementem godeł herbów miast, symbolizującym prawa miejskie. Wieża symbolizuje zamek, a tarcza z orłem jest podkreśleniem przynależności do dóbr monarszych[10].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[11] na listę zabytków wpisane są obiekty:

  • kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, 1696–1723, nr rej. 290-XIV-4 z 18.08.1949 oraz 319 z 30.12.1967
  • ruiny zamku, założonego kilkaset metrów na południowy zachód od rynku, powstałego w dwóch zasadniczych fazach: 1 – mury obwodowe – w czasach panowania Kazimierza Wielkiego, z inicjatywy tego władcy (lata 30. i 40. XIV w. najpewniej); 2 – oktogonalna wieża (stołp) – w obrębie dziedzińca, pochodząca z czasów panowania następców Kazimierza – z 4 ćw. XIV wieku. Wieża ta w większej swej części (do wysokości 22 metrów) przetrwała do dziś i jest najlepiej zachowanym i najbardziej charakterystycznym elementem warowni; nr rej. AK-I-11a/5/33 z 9.02.1933, 378/XIV-60 z 21.12.1946 oraz 320 z 30.12.1967

7 lutego 2007 doszczętnie spłonął XVIII-wieczny drewniany młyn wodny nad Prosną. W pożarze zginęły 3 osoby.

Osoby związane z Bolesławcem[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 79 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 20–21.
  3. ↑ a b c d e f Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. I, hasło „Bolesławiec”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 299.
  4. ↑ a b c Rosin 1963 ↓.
  5. ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
  6. ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.
  7. ↑ Uruski 1931 ↓.
  8. ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 32.
  9. ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 166.
  10. ↑ Bolesławiec. a_kupski.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-14)]..
  11. ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Bolesławiec

Siedziba gminy: Bolesławiec

Wsie
Części wsi
Kolonie wsi
Osada wsi
Przysiółki wsi
  • Krupka
  • Podjama
  • Podksiędzówka
Zniesiona
miejscowość

Herb gminy Bolesławiec

Powiat wieluński (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolesławiec_(województwo_łódzkie)&oldid=69974276”