Borzechów
51°05′38″N 22°16′30″E/51,093889 22,275000
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
200 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
24-224[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LUB |
| SIMC |
0379146[5] |
Położenie na mapie gminy Borzechów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lubelskiego  | |
| 51°05′38″N 22°16′30″E/51,093889 22,275000[1]
| |
Borzechów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Borzechów[5][6].
Miejscowość jest sołectwem, siedzibą gminy Borzechów[7] i parafii Matki Bożej Częstochowskiej. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 376 mieszkańców[8].
W czasie obowiązywania gromad, wieś była siedzibą gromady Borzechów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1413 roku i informują, że wieś była własnością szlachecką. Podana jest także wyrywkowa wzmianka "stara i nowa wieś zwana Borzechowe". Na podstawie tej informacji można przypuszczać, że stara oznacza osadę wcześniej założoną. Z przekazów ustnych można wnioskować, że stara to południowa część wsi, ponieważ na niej wcześniej osiedlili się ludzie. Północna, położona równolegle do południowej (dzieli je rzeka Chodelka), powstała później i nazywana była nowym Borzechowem. Obecnie jest to jedna wieś. Starsze pokolenie często używa nazwy stary Borzechów, ponieważ w sąsiedztwie powstały nowsze wsie: Borzechów Kolonia i Kępa Borzechowska.
W latach 1427–1430 Borzechowem zarządzał Grot z żoną Anną z Prus.
Następnie w latach 1451-1456 właścicielem był Grzymek z Borzechowa oraz Jan i Piotr, Wojciech i jego żona Helena, Jadwiga i Przechna z Borzechowa.
W 1462 r. Jan i Piotr dziedzice z Borzechowa sprzedają sołectwo za 18 grzywien szlachcicowi Jakubowi Synowcowi z Włostowic. Nowy właściciel posiadał dwa łany pod Kłonicą od rzeki i stawu do granic Łopiennika i jeden łan poniżej starej wsi Borzechów. Sołtys miał prawo urządzić staw nad rzeką Kłodnicą, pobierać szósty denar z czynszów i trzeci z kar w nowej i starej wsi Borzechów. Miał pozwolenie na osadzenie karczmy, zarodników, kowala, piekarza, szewca, krawca, kuśnierza. Mógł prowadzić wolny wyrąb lasu, wypas bydła, moczyć konopie i len oraz polować na ptaki i zające z tym, że połowę cietrzewi musiał oddawać dziedzicom.
W XVI w. nastąpiło skupienie sołectwa. Sołtys zobowiązany był do dwóch podróży rocznie do Lublina i Sandomierza na własnym koniu na koszt dziedziców.
W 1529 r. wymieniony jest folwark w którym szlachcic oddawał dziesięcinę w wysokości 3 grzywien plebanowi w Ratoszynie oraz dziesięcinę snopową z pewnych ról w wysokości 1 grzywny dla biskupa.
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[9].
Borzechów w XVI w. rozwijał się bardzo dobrze pod względem gospodarczym. Nowe warunki polityczne, otwarcie granicy dla handlu z Litwą i Rusią, wpłynęły na rozwój osadnictwa i gospodarki wiejskiej. Ważną rolę odegrał szlak królewski i handlowy z Krakowem przez Sandomierz, Zawichost, Urzędów, Borzechów, Bełżyce, Lublin, Parczew do Wilna.
W 1530 r. dobra Borzechowskie zostały podzielone między dzieci Krzysztofa Borzechowskiego - Mikołaja, Krzysztofa i Stanisława oraz między córki zmarłego Jana Trębickiego - Elżbietę, żonę Krzysztofa Wronowskiego, a Małgorzatę, żonę Krzysztofa Borzechowskiego.
Dzieje miejscowości w okresie XVI i XVII w. nie zostały nigdzie odnotowane. Dobra w tym czasie należały do różnych właścicieli i najczęściej były dzierżawione.
Pod koniec XVIII w. właścicielem Borzechowa był Stanisław Bielski, a od 1798 r. Tomasz Dłuski.
Przełom XVIII i XIX w. odgrywał ważną rolę dla miejscowości, ponieważ Borzechów w tym czasie bardzo dobrze się rozwijał gospodarczo. Liczył 180 dorosłych mieszkańców i 8 Żydów. Powstały dwa młyny, karczma oraz zespół dworski z ogrodem.
Do czasów obecnych zachował się budynek karczmy z XIX w. oraz młyn. Dawna karczma usytuowana jest w centrum Borzechowa, znajduje się w niej sklep spożywczy.
Dobra Borzechowskie w 1892 r. zostały rozparcelowane przez Towarzystwo Kredytowe Ziemskie za długi. Podczas I wojny światowej dwór został całkowicie zniszczony. Na północ od wsi znajduje się cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej.
W czasie pierwszej i drugiej wojny światowej miejscowość nie poniosła większych strat materialnych[10].
Legendarna wersja nazwy wsi Borzechów
[edytuj | edytuj kod]Przekazy ustne niektórych mieszkańców informują, że okolice Borzechowa dawniej porastały bory. Twierdzą, że nazwa wsi pochodzi od wyrazu bór, jak określano najczęściej las sosnowy, lub złożony z innych drzew iglastych i żywicznych. Bór gęsty, głęboki, bez siedzib ludzkich, zwano "głuchym borem" lub "puszczą" oraz od wyrazu chować. W czasie licznych wojen bór służył ludności jako schronienie przed najazdem wojsk i często się w nim chowano. W związku z tym uważano, że nazwa wsi pochodzi od boru i chowania. Dowodem na to, że bory porastały tereny gminy może być położona niedaleko Borzechowa wieś Borów znajdująca się w sąsiedniej gminie Chodel, w której dominują głębokie doły i duża ilość lasów, które są widoczne na dawnych mapach[10].
Osoby związane z Borzechowem
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9459
- ↑ Wieś Borzechów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-03-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-03-11].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 86 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ a b Gmina Borzechów, Historia [online], Gmina Borzechów [dostęp 2019-04-27] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Gmina Borzechów. borzechow.lubelskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-05)].
- Borzechów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 338.