Borzechowo

Borzechowo
— wieś —
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	starogardzki
Gmina	Zblewo
Wysokość	105 - 120 m n.p.m.
Liczba ludności (2006)	735
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-224
Tablice rejestracyjne	GST
SIMC	0176822
Położenie na mapie gminy Zblewo Borzechowo
Położenie na mapie Polski Borzechowo
Położenie na mapie województwa pomorskiego Borzechowo
Położenie na mapie powiatu starogardzkiego Borzechowo
53°53′15″N 18°20′57″E

Borzechowo – wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, w gminie Zblewo.

Wieś leży na Kociewiu przy drodze wojewódzkiej nr 214. Wieś jest siedzibą sołectwa w którego skład wchodzą również miejscowości Jeziornik, Twardy Dół i Wirty. W jego skład wchodzą również zabudowania dawnej kolonii Nowe Borzechowo (niem. Neues Bordzichow), zwanej także Borzechowo Nowe, na terenie której znajduje się ośrodek turystyczno-wypoczynkowy Neptun.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Wieś liczy 735 mieszkańców. Ma charakter letniskowy. Jest otoczona lasami Borów Tucholskich, położona uroczo nad jeziorami Borzechowskim Małym (20 ha) i Borzechowskim Wielkim (253 ha). W pobliskich Wirtach znajduje się arboretum i ogród dendrologiczny. W Borzechowie znajdowała się placówka Ochotniczej Straży Pożarnej (od 1927 do ok. 1990 roku)

Historia

Wzmiankowane w XVI wieku (1541). 22.IX.1553 król Zygmunt II August nadał dobra borzechowskie swemu dworzaninowi Fabianowi Wojanowskiemu. 10.II.1581 Borzechowo staje się siedzibą samodzielnego starostwa niegrodowego (poprzednio podległo starostwu grudziądzkiemu). W okresie od 19.IX.1772 (przejęcie starostwa przez pruskich komisarzy) do 1920 w zaborze pruskim. Po powrocie do Polski na obszarze powiatu starogardzkiego. Podczas okupacji niemieckiej powstał tu obóz szkoleniowy niemieckiej dziewczęcej organizacji nazistowskiej "BDM", do którego kierowano przede wszystkim Niemki z Sudetenlandu. Na przełomie stycznia i lutego 1945 Niemcy przeprowadzili przez Borzechowo tzw. ewakuacyjny marsz śmierci prawie 500 Żydówek z niemieckich obozów koncentracyjnych.

Zabytki

• 

  Drewniana chata podcieniowa z XIX w.

• 

  Kościół pw. św. Anny

• 

  Ulica Szkolna oraz sklep

• Drewniana chata podcieniowa z XIX wieku, zapewne na fundamentach z 1625 roku.
• Kościół neobarokowy św. Anny z 1833 roku, w l. 1836-1945 ewangelicki. Przylegający cmentarz założono po 1945, znajduje się tu m.in. grobowiec-rotunda-mauzoleum ks. Jana Pranisa (1886-1977), rodem z Litwy, organizatora i proboszcza parafii, odznaczonego m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
• Przy szosie do Wirt ponad 300-letnia lipa, związana legendą z królem Sobieskim
• Grodzisko średniowieczne, tzw. Biała Góra na Jeziorniku (3 km na wschód).
• Resztki fundamentów XV-wiecznego zamku krzyżackiego na 4-hektarowej "Wyspie Starościńskiej" (największej z trzech położonych na jeziorze Wielkim Borzechowskim). Zamek został rozebrany przez administrację pruską pod koniec XVIII wieku, a uzyskany wtórnie materiał budowlany został wykorzystany do budowy koszar w Starogardzie. Z zamkiem krzyżackim wiąże się wiele legend; jedna z nich opowiada o ucieczce z zamku miejscowego starosty podczas potopu szwedzkiego, mimo iż w jego obronie walczyli miejscowi chłopi. Niestety kula armatnia dopędziła łódź nadmiernie obciążoną skarbami, przeżyła jedynie córka starosty, która dostała się na wyspie w ręce Szwedów. Z rozpaczy rzuciła się do wody i dziś jeszcze można spotkać jej widmo spacerujące nad brzegiem jeziora.

Linki zewnętrzne

• Borzechowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 338 .