Bilbil szarogłowy
| Microtarsus priocephalus[1] | |||
| (Jerdon, 1839) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
bilbil szarogłowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Bilbil szarogłowy[4] (Microtarsus priocephalus) − gatunek małego azjatyckiego ptaka z rodziny bilbili (Pycnonotidae).
Naturalne siedliska tego gatunku znajdują się w południowo-zachodnich Indiach. Jest endemitem Ghatów Zachodnich, gniazduje na terenach od Goa po Tamil Nadu na południu, do wysokości 1200 m[2]. Występuje w gęstych trzcinach i zaroślach, głównie w pobliżu rzek, w gęstwinie lasów bagiennych. Ich obecność zdradzają charakterystyczne nawoływania. Ptaki te lubią się ukrywać. Ich pozycja systematyczna w rodzinie bilbili nie jest zbyt jednoznaczna.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ptak ten zamieszkuje wilgotne zimozielone lasy liściaste, w których występują bambusy, oraz gęste zarośla. Jego upierzenie jest oliwkowo-zielone, szarawe na czubku głowy, karku i podgardlu. Czoło jest żółto-zielone. Tył oraz skrzydła są barwy oliwkowej, która staje się coraz jaśniejszą w kierunku kloaki. Oliwkowe pióra tylnej części tułowia mają czarne obramowanie. Boki ciała są ciemne, o szarych krawędziach. Pokrywy podogonowe są szare. Dziób jest zielonkawo-szary, nogi zaś różowawo-żółte. Tęczówka jest wyraziście niebieskawo-biała. Środkowe sterówki są białe, skrajne zaś czarne z wyraźnie szarymi zakończeniami. Osobniki obu płci mają taki sam wygląd. Młode bilbile szarogłowe charakteryzują się ciemnooliwkowym upierzeniem głowy z żółtym, mniej połyskliwym czołem[5][6][7].
Spotykane pojedynczo lub w niewielkich grupach. Sezon lęgowy bilbila szarogłowego trwa od stycznia do czerwca, z największym nasileniem w kwietniu. Buduje płaskie gniazda w koronach krzewiastych zarośli. Składa zwykle jedno lub dwa jaja, z których młode wykluwają się po 12–14 dniach. Młode opuszczają gniazdo po 11–13 dniach. Jaja są jasnoróżowe (do liliowego), nakrapiane na czerwono, gęściej przy szerszym końcu[8]. Wysiadywaniem i karmieniem zajmują się osobniki obu płci[9]. Dietę bilbila szarogłowego stanowią w przeważającej części owoce. Ptak wydaje ostre kraink[5].
Taksonomia i systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został opisany przez Thomasa Caverhilla Jerdona pod nazwą Brachypus priocephalus. Autor ten jednak, został błędnie „poprawiony” przez Edwarda Blytha, który wprowadził nazwę Brachypodius poiocephalus. Nieścisłość ta weszła do literatury tematu, powodując kolejne nieścisłości w opisie gatunku[6][10][11][12].
Bilbil szarogłowy to gatunek monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)[2][13].
Śpiew bilbila szarogłowego jest zdecydowanie jednosylabowy, w odróżnieniu od śpiewu typowych przedstawicieli rodzaju Pycnonotus[5]. Rodzaj Pycnonotus uważany jest obecnie przez biologów jako grupa polifiletyczna. W związku z tym przynależność gatunkowa do tego taksonu może zostać w przyszłości zmieniona. Gatunek Pycnonotus priocephalus nie był brany pod uwagę w ostatnich badaniach filogenezy molekularnej grupy[14].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2010 roku uznaje bilbila szarogłowego za gatunek bliski zagrożenia (NT, near threatened). Wcześniej, od 2000 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC, least concern), a od 1988 roku klasyfikowany był jako gatunek bliski zagrożenia. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale jej trend uznaje się za spadkowy[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pycnonotus priocephalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-12-06] (ang.).
- ↑ a b c Grey-headed Bulbul (Pycnonotus priocephalus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2010-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Brachypodius priocephalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2020-2 [dostęp 2020-12-06] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Pycnonotidae Gray,GR, 1840 - bilbile - Bulbuls (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-06].
- ↑ a b c Pamela C. Rasmussen: Birds of South Asia: the Ripley guide. Washington: Smithsonian Institution, 2005, s. 335–336. ISBN 84-87334-67-9. (ang.).
- ↑ a b Thomas Caverhill Jerdon: The birds of India: being a natural history. T. 2. Cz. 1. Calcutta: Military Orphan Press, 1863, s. 89. (ang.).
- ↑ Eugene William Oates: Fauna of British India, including Ceylon and Burma. T. 1. London: Taylor and Francis, 1889, s. 296. (ang.).
- ↑ Sálim Ali, Sidney Dillon Ripley: Handbook of the birds of India and Pakistan: together with those of Bangladesh, Nepal, Sikkim, Bhutan and Sri Lanka. Wyd. 2. T. 6: Cuckoo-Shrikes to Babaxes. Bombay: Oxford University Press, 1996, s. 70-71. ISBN 0-19-562978-7. (ang.).
- ↑ Peroth Balakrishnan. Parental care strategies of grey-headed bulbul, Pycnonotus priocephalus in the Western Ghats, South India. „Current Science”. 98 (5), s. 673–680, 2010-03-10. Bangalore: Current Science Association. ISSN 0011-3891. (ang.).
- ↑ E. C. Dickinson, R. W. R. J. Dekker, S. Eck, S. Somadikarta. Systematic notes on Asian birds. 26. Types of the Pycnonotidae. „Zoologische Verhandelingen”. 340, s. 115-160, 2002. Leiden: Rijksmuseum van Natuurlijke Historie. ISSN 0024-1652. (ang.).
- ↑ E. C. Stuart Baker: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Wyd. 2. T. 7: Birds. London: Taylor and Francis, 1930, s. 88. (ang.).
- ↑ E. C. Stuart Baker: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Wyd. 2. T. 1: Birds. London: Taylor and Francis, 1922, s. 425-426. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bulbuls. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-06]. (ang.).
- ↑ B. D. Marks, R.G. Moyle. Phylogenetic relationships of the bulbuls (Aves: Pycnonotidae) based on mitochondrial and nuclear DNA sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 40 (3), s. 687-695, 2006. Orlando: Academic Press. ISSN 1055-7903. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).