Brajłów

Brajłów
Браїлів
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	winnicki
Rejon	żmeryński
Hromada	Żmerynka
Powierzchnia	5,57 km²
Populacja (2019); • liczba ludności	; 4559
Nr kierunkowy	+380 4332
Kod pocztowy	23130
	Położenie na mapie obwodu winnickiego Brajłów
	Położenie na mapie Ukrainy Brajłów
	49°06′19″N 28°09′13″E/49,105278 28,153611
	Hasło w Wikisłowniku

Brajłów^[1] (ukr. Браїлів, Brajiliw) – osiedle na Ukrainie, w obwodzie winnickim, w rejonie żmeryńskim, w hromadzie Żmerynka, przy ujściu rzeki Riw do Bohu. W 2019 roku liczyło ok. 4,6 tys. mieszkańców^[2].

Znajduje tu się stacja kolejowa Brajłów, położona na linii Odessa – Kijów.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1440 r. W I Rzeczypospolitej administracyjnie przynależała do województwa bracławskiego prowincji małopolskiej Korony i wchodziła w skład dóbr Potockich.

Dębowy kościół wybudowano w 1604. W 1666 na polach nieopodal wsi rozegrała się bitwa pod Ścianą.

W 1740 z fundacji Franciszka Salezego Potockiego rozpoczęto budowę kościoła trynitarzy^[3], a w późniejszych latach za sprawą komisarza dóbr brajłowskich Stanisława Kostki Ortyńskiego miejscowość została połączona traktem z położonym we wschodniej części województwa bracławskiego Humaniem.

Po II rozbiorze Polski w 1793 znalazła się w zaborze rosyjskim. Pod zaborami siedziba gminy Brajłów(inne języki) w powiecie winnickim guberni podolskiej. Po Potockich dobra brajłowskie przeszły w posiadanie Jukowskich, a następnie von Mecka, który wzniósł tu pałac. W ramach represji po powstaniu listopadowym władze rosyjskie odebrały kościół trynitarzom, a następnie przekazały Cerkwi prawosławnej^[3]. W 1852 z inicjatywy Felicjana Jukowskiego rozpoczęto budowę nowego kościoła katolickiego^[3].

Na początku XX wieku polską drukarnię prowadził tu Feliks Sznarbachowski. Ukazywał się wówczas Kalendarz Brahiłowski.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lecie 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2500 osób. 25 sierpnia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni była niemiecka żandarmeria oraz ukraińska policja^[4].

W 1957 roku do Brajłowa przyłączono wsie Kozacziwka i Moskaliwka. W 1972 roku miejscowości nadano status osiedla typu miejskiego.

Zabytki

kościół i klasztor – w 1740 Franciszek Salezy Potocki, odziedziczywszy Brajłów, przekazał kościół zakonowi trynitarzy, ufundował budowę murowanego oraz utrzymanie dla 13 zakonników. Budowę dokończył jego syn Stanisław Szczęsny Potocki. W 1744 trynitarze przywieźli z Madrytu do Brajłowa drewnianą figurę Jezusa Frasobliwego, która stała się przedmiotem kultu ludności Podola^[5]. W 1832 klasztor trynitarzy został skasowany. Trzynaście lat później do jego porzuconych budynków przeniesiona została siedziba żeńskiego prawosławnego monasteru w Winnicy. Działał on nieprzerwanie do zamknięcia w 1932, na polecenie władz radzieckich. Po upadku ZSRR ponownie przejął go Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego, reaktywując wspólnotę^[6].
kościół – w 1852 rzymskokatoliccy parafianie rozpoczęli budowę nowego kościoła, który konsekrowano w 1879. W 1961 władze sowieckie zarekwirowały kościół i urządziły w nim gorzelnię. Parafia odzyskała budynek w 1990. Od 2017 roku parafię duszpastersko obsługują misjonarze saletyni.
pałac z rozległym parkiem wybudowany w 1868 r. przez von Mecka(inne języki) na rezydencję żony – Nadieżdy von Meck, w pałacu bywał Piotr Czajkowski. Obecnie muzeum artysty(inne języki) i szkoła techniczna^[5]
Synagoga Starsza w Brajłowie
Synagoga Młodsza w Brajłowie

Dawny kościół trynitarzy (obecnie sobór św. Trójcy)
Kościół katolicki
Pałac

Urodzeni w Brajłowie

Zygmunt Dyakowski – rotmistrz Wojska Polskiego
Jisra’el Galili – ostatni szef sztabu Hagany
Zygmunt Netzer – major artylerii Wojska Polskiego
Kazimierz Stołyhwo – polski antropolog, profesor

Przypisy

↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.13.
↑ ^a ^b ^c Sanktuaria na Winnicczyźnie | [online], kresy24.pl [dostęp 2017-12-03] (pol.).
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1521 .
↑ ^a ^b Zbigniew Hauser: Dawne zapomniane polskie rezydencje na Ukrainie (II). nimoz.pl. [dostęp 2016-08-11].
↑ Свято-Троицкий Браиловский женский монастырь.

Linki zewnętrzne

Brahiłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 348 .
Chrystus brajłowski

[1] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.

[2] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.13.

[kr-3] Sanktuaria na Winnicczyźnie | [online], kresy24.pl [dostęp 2017-12-03] (pol.).

[4] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1521 .

[palace-5] Zbigniew Hauser: Dawne zapomniane polskie rezydencje na Ukrainie (II). nimoz.pl. [dostęp 2016-08-11].

[6] Свято-Троицкий Браиловский женский монастырь.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]