Brama Mariacka
nr rej. 304 z 24.02.1967[1] | |
Widok od Motławy, strona zewnętrzna bramy | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres |
ul. Mariacka 27 |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Rozpoczęcie budowy |
po 1457 |
Ukończenie budowy |
XV wiek |
Zniszczono |
1945 |
Odbudowano |
1958-1961 |
Położenie na mapie Gdańska | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego | |
54°20′57″N 18°39′24″E/54,349167 18,656667 |
Brama Mariacka – zabytkowa[2] brama wodna Głównego Miasta w Gdańsku. Umiejscowiona jest nad Motławą przy Długim Pobrzeżu, u wylotu ulicy Mariackiej i obok Domu Towarzystwa Przyrodniczego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Brama posiada formy późnogotyckie. Została zbudowana prawdopodobnie w ostatniej ćwierci XV wieku (po raz pierwszy wzmiankowana w 1484), na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach około 25 m × 7,3 m, zamykającego wylot ulicy Mariackiej. Od sąsiedniej Bramy Chlebnickiej różni ją większa asymetria oraz bardziej masywne, ośmiokątne wieżyczki flankujące wschodnią elewację. W przyziemiu znajduje się przejazd, nad którym umieszczono herby: od strony Motławy herb Królestwa Polskiego, któremu „kłaniają się” umieszczone po bokach herb Gdańska i herb Prus Królewskich (tzw. pokłon heraldyczny), zaś od strony ulicy Mariackiej herb Gdańska trzymany przez dwa lwy. Elewacje rozczłonkowane są blendami (częściowo podwójnymi), zamkniętymi od góry podwójnym ostrołukiem. Całość nakrywa dach dwuspadowy o kalenicy równoległej do Motławy. Nad przejazdami znajdują się schodkowe szczyty zwieńczone krenelażem, które zostały dodane w trakcie odbudowy bramy po zniszczeniach w 1945 roku.
W XVI wieku brama straciła znaczenie militarne i została przebudowana na mieszkania. Po dość znacznym zniszczeniu w 1945, bramę odbudowano w latach 1958–61 i przeznaczono do użytku Muzeum Archeologicznego. Podczas odbudowy powiązano pomieszczenia w bramie z sąsiednim Domem Towarzystwa Przyrodniczego.
W 1998 wmurowano od strony Motławy tablicę, upamiętniającą Alexandra von Humboldta i jego związki z Gdańskiem, w tym honorowe członkostwo w gdańskim Towarzystwie Przyrodniczym.
-
Brama od strony ul. Mariackiej. Zdjęcie z 2001 – herb Gdańska nad przejazdem bez polichromii, jedynie ze złoceniami
-
Brama od strony ul. Mariackiej i herb Gdańska z polichromią, odtworzoną w 2006
-
Herb od strony ul. Mariackiej
-
Herb od strony Motławy
-
Tablica upamiętniająca Alexandra von Humboldta
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2013-06-25] .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Historia Gdańska, Tom II 1454-1655, Edmund Cieślak (red.), Jerzy Stankiewicz, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, ISBN 83-215-3244-6, OCLC 749426859 .
- Jacek Friedrich, Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII w., Gdańsk 1995, ISBN 83-7017-606-2.
- Historia bramy