Przejdź do zawartości

Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej
Zabytek: nr rej. A-1699 z 6.12.1999[1]
Ilustracja
Brama nr 2 w sierpniu 1980
Państwo

 Polska

Miejscowość

Gdańsk

Adres

ul. Doki

Typ budynku

brama

Ważniejsze przebudowy

1974

Zniszczono

1981 (wrota)

Pierwszy właściciel

Stocznia Gdańska

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej”
Ziemia54°21′37,2″N 18°38′59,0″E/54,360333 18,649722
Multimedia w Wikimedia Commons
Dekoracje strajkowe na Bramie nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina (1980)
Brama nr 2 w maju 2012

Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej – jedna z bram prowadzących do Stoczni Gdańskiej. Ze względu na bliskość budynków dyrekcji przedsiębiorstwa oraz dogodne połączenie ze Śródmieściem Gdańska i dworcem kolejowym Gdańsk Główny uznawana za główne wejście na teren zakładu[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

16 grudnia 1970 strajkujący stoczniowcy opuszczający przez Bramę nr 2 teren stoczni zostali ostrzelani przez oddziały wojska. Zginęły dwie osoby, a jedenaście zostało rannych[3]. Przed powstaniem Pomnika Poległych Stoczniowców brama była pierwszym miejscem pamięci o ofiarach Grudnia. Brama uzyskała wygląd zbliżony do obecnego podczas przebudowy w 1974 r. Składała się z budynku stróżówki i stalowych wrót, nad którymi umieszczono napis Stocznia Gdańska im. Lenina. Na zachodnim słupie podtrzymującego go stelażu umieszczono symbol stoczni, a na wschodnim Order Sztandaru Pracy[4].

W czasie strajku sierpniowego w 1980 na bramie umieszczono święte obrazy i portret Jana Pawła II, a nad bramą transparent z napisem Proletariusze wszystkich zakładów, łączcie się[5][a]. Na budynku portierni zawieszono tablice z 21 postulatami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. 31 sierpnia 1980 z Bramy nr 2 Lech Wałęsa ogłosił zakończenie strajku i podpisanie porozumień gdańskich[6].

16 grudnia 1981, podczas stanu wojennego, wrota bramy zostały zniszczone przez czołgi wysłane do spacyfikowania strajkującej załogi Stoczni Gdańskiej[4]. Ich pozostałości zdemontowano, a na ich miejsce zbudowano bramę, która przetrwała do dziś[7].

Napis im. Lenina usunięto z bramy 22 stycznia 1990 r., a emblemat z komunistycznym orderem w 2 połowie lat 90.[4].

W 1999 brama została wpisana do rejestru zabytków województwa pomorskiego pod numerem A-1699[1], a w 2014 została wyróżniona Znakiem Dziedzictwa Europejskiego w ramach historycznego zespołu obiektów Stoczni Gdańskiej[8].

W 2012 r. przywrócono historyczny wygląd bramy. Oprócz pierwotnej kolorystyki odtworzono także napis im. Lenina oraz Order Sztandaru Pracy. Ze względu na sprzeciw ze strony działaczy "Solidarności" elementy te ponownie usunięto[4]. W 2023 przeprowadzono remont napisu Stocznia Gdańska nad historyczną Bramą nr 2[9].

W sierpniu 2025 zarówno brama jak i repliki tablic z 21 postulatami zostały zdewastowane przez aktywistów ruchu Ostatnie Pokolenie[10][11].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Była to parafraza rozpowszechnionego hasła komunistycznego Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się![potrzebny przypis]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025, s. 24 [dostęp 2025-09-02].
  2. ↑ Henryk Mieczysław Kula, Grudzień 1970: "oficjalny" i rzeczywisty, L&L, 2006, s. 113, ISBN 978-83-88595-39-4.
  3. ↑ Andrzej Trzeciak, Brama nr 2, [w:] Tu Stocznia, Gdańsk: Fundacja Centrum Solidarności, 2013, s. 27, ISBN 978-83-922659-7-9.
  4. ↑ a b c d Historia napisu "Stocznia Gdańska" na Bramie nr 2. trojmiasto.pl, 2020-11-22. [dostęp 2025-09-02].
  5. ↑ Jan Sowa, Inna Rzeczpospolita jest możliwa. Widma przeszłości, wizje przyszłości, Grupa Wydawnicza Foksal, 2015, s. 147, ISBN 978-83-280-2203-4 [dostęp 2021-04-28].
  6. ↑ Wystawa stała Europejskiego Centrum Solidarności. Katalog, Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności, 2014, s. 38, ISBN 978-83-62853-48-9.
  7. ↑ Na bramę Stoczni Gdańsk wrócił napis "imienia Lenina". dzieje.pl, 2012-05-14. [dostęp 2025-09-03].
  8. ↑ Znak Dziedzictwa Europejskiego dla historycznego zespołu obiektów Stoczni Gdańskiej oraz ECS [online], Europejskie Centrum Solidarności [dostęp 2021-04-28].
  9. ↑ Napis "Stocznia Gdańska" nad Bramą nr 2 jak nowy. trojmiasto.pl, 2023-07-21. [dostęp 2023-07-21].
  10. ↑ Aktywiści Ostatniego Pokolenia oblali farbą Bramę Stoczni Gdańskiej. trojmiasto.pl, 2025-08-30. [dostęp 2025-08-30].
  11. ↑ Zarzuty niszczenia zabytku za oblanie farbą historycznej bramy Stoczni Gdańskiej. trojmiasto.pl, 2025-09-01. [dostęp 2025-09-01].
Zabytki Starego Miasta w Gdańsku
Średniowieczne
Nowożytne
Współczesne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brama_nr_2_Stoczni_Gdańskiej&oldid=77532372”