51°01′34″N 21°13′01″E/51,026111 21,216944Brody (powiat starachowicki)
| ||
.jpg) Stara zapora w Brodach | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo | świętokrzyskie | |
| Powiat | starachowicki | |
| Gmina | Brody | |
| Liczba ludności (2001) | 1737 | |
| Strefa numeracyjna | (+48) 41 | |
| Kod pocztowy | 27-230[1] | |
| Tablice rejestracyjne | TST | |
| SIMC | 0230740 | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego   Brody | ||
Położenie na mapie Polski  Brody | ||
| 51°01′34″N 21°13′01″E/51,026111 21,216944
| ||
Brody – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie starachowickim, w gminie Brody[2][3].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego.
Spis treści
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość w środkowej części powiatu starachowickiego położona nad rzeką Kamienną. Wieś – jest siedzibą siedzibą gminy wiejskiej Brody.
Części miejscowości[edytuj | edytuj kod]
| Identyfikator SIMC | Nazwa miejscowości | Rodzaj miejscowości |
|---|---|---|
| 0230757 | Brody Fabryczne | część wsi |
| 0231113 | Gajówka Tatry | osada leśna |
| 0230763 | Komorniki | część wsi |
| 0231283 | Ruśna | przysiółek |
| 0230792 | Stoczki | przysiółek |
| 0230817 | Zajazd Brody | osada |
Transport[edytuj | edytuj kod]
Przez wieś przebiega droga krajowa nr 9, oraz linia kolejowa nr 25.
Poprzez drogi powiatowe połączenie z:
- 0621 T Brody – Połągiew – Staw Kunowski – Rudnik
- 0624 T Brody – Krynki Duże – Krynki Małe
- 0626 T Styków – Ruda – Brody
Drogą krajową 42 od Rudnika ze Starachowicami
Przystanek kolejowy nosi nazwę Brody Iłżeckie.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez wieś przechodzi 
czerwony Szlak Milenijny ze Skarżyska-Kamiennej do Kałkowa, 
niebieski szlak rowerowy ze Skarżyska-Kamiennej do Ostrowca Świętokrzyskiego i 
zielony szlak rowerowy im. Witolda Gombrowicza.
Atrakcją turystyczną jest duży zalew na rzece Kamiennej Zalew w Brodach zbudowany w XIX wieku, rozbudowany następnie w latach 1964 i 1986.
Sport[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości działa klub piłki nożnej, Kamienna Brody, założony w 1993 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o wsi Brody pochodzą z XIV wieku.
Bitwy i potyczki powstania styczniowego pod Brodami[edytuj | edytuj kod]
Bitwa w dniu 18 kwietnia 1863
W dniu 18 kwietnia 1863 na słabo zabezpieczony obóz Faustyna Grylińskiego (który odłączył od Dionizego Czachowskiego), pod Brodami uderzyła kolumna wojsk rosyjskich pod dowództwem mjra Klewcowa i całkowicie go rozgromiła.
Odłączywszy się ze swym oddziałem od Czachowskiego, Gryliński pod Brodami opuścił oddział, który zaatakowany został niebawem przez jednę z kolumn Czengierego. Moskale podszedłszy pod drzemiące widety, nagle napadli na oddział. Kapitan żuawów Bogdan, b. oficer moskiewski, zastępujący Grylińskiego, czynił wszelkie starania, aby stawić skuteczny opór, lecz wśród zaskoczonego oddziału taki panował popłoch, że wszyscy co prędzej, odstrzeliwając się, w tył uchodzili, a mało kto do szeregu stawał. Bogdan sam ciężko ranny, uniesiony został z placu boju w głąb lasu. Oddział został rozbity, a około 80 ludzi zdołało połączyć się z Czachowskim[5].
Bitwa w dniu 2 grudnia 1863
W dniu 2 grudnia 1863 w Brodyach piechota generała Bosaka, po noclegu na pobojowisku ociesęckiem, ruszyła pod dowództwem Bogdana na północ, aby tam operować w połączeniu z Rudowskim. W marszu natknął się Bogdan, jeszcze przed świtem 2 grudnia, w Brodach na kolumnę kapitana Steina, wysłanego z Radomia.
Powstańcy natarli żywo na obozujących na dziedzińcu i gotujących jedzenie moskali i zranili 2 oficerów oraz kapitana sztabowego Masłowskiego. Jednakowoż Steinowi udało się szybko zebrać swoich ludzi i po krótkiej walce wśród ciemnej nocy odparł powstańców, którzy mieli w boju stracić 6 zabitych i 30 rannych[5].
Hutnictwo w Brodach[edytuj | edytuj kod]
W XVIII wieku rozwijał się tu przemysł hutniczy – funkcjonowały dymarki i kuźnice. W latach 1820–1823 powstał wielki piec, a w latach 1823–1846 zapora na rzece Kamiennej, zniszczona przez powódź w 1903 roku. Pomiędzy 1834 a 1841 wybudowano klasycystyczną zabudowę przemysłową należącą do Banku Polskiego, w jej skład wchodziła pudlingarnia, walcownia, budynek administracyjny i osiedle robotnicze[6]. W latach 1960–1964 powstała nowa zapora i zbiornik Brody Iłżeckie.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do rejestru zabytków nieruchomych zostały wpisane obiekty[7]:
- urządzenia hydrotechniczne z tamą i kamiennym przepustem z lat 1828–1831 wmurowanym w groblę obecnej zapory na rzece Kamiennej (nr rej.: A.801/1-2 z 15.06.1967 i z 1.12.1956),
- dom dawnego Zarządu Zakładu Przemysłowego w Brodach z 1840 r. (nr rej.: A.802 z 6.09.1971 i z 30.09.1996),
- dom przy ul. Szkolnej 5 (nr rej.: A.803 z 16.05.1994).
Urodzeni w Brodach[edytuj | edytuj kod]
- Władysław Julian Obara (ur. 04.07.1941 w Brodach, zm. 10 lutego 2017 r. w Starachowicach) – prozaik i felietonista, członek związków twórczych, aktor monodramów, animator kultury[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych: Urzędowy wykaz nazw miejscowości (2012,2015) (pol.). Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls) opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2017-08-31].
- ↑ a b Stanisław Zieliński. Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu. , 1913.
- ↑ Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2 s. 88
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 2018-06-30. s. 60. [dostęp 2018-02-06].
- ↑ Władysław Julian Obara – Nekrolog z krótką notą biograficzną.
