Brodziec żółtonogi
| Tringa flavipes[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
brodziec żółtonogi | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 okres lęgowy przeloty zimowiska | |||
Brodziec żółtonogi[5] (Tringa flavipes) – gatunek średniej wielkości ptaka brodzącego z podrodziny brodźców w rodzinie bekasowatych (Scolopacidae). Występuje w Ameryce; wyjątkowo zalatuje do Polski. Jest narażony na wyginięcie.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1789 roku Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Scolopax flavipes, a jako miejsce typowe wskazał „Noveboraco” (Nowy Jork)[2][3][6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Tringa[5][7]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][7].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Zamieszkuje Alaskę oraz północną i środkową Kanadę (na wschodzie po Zatokę Jamesa). Zimuje na wybrzeżach USA od środkowej Kalifornii i New Jersey, przez Meksyk i Amerykę Środkową po Amerykę Południową (aż po Ziemię Ognistą na południu)[2]. Regularnie zalatuje również do Europy, głównie zachodniej[8]. W Polsce do 2021 odnotowano 5 potwierdzonych obserwacji tego ptaka[9], po raz pierwszy w 2013[10] (wcześniejsza obserwacja z 1990 po weryfikacji została uznana za niepewną[10]).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Wygląd
- Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej ciało popielate, na wierzchu ciała duża liczba ciemnych plam, kuper biały, nogi żółte. W szacie spoczynkowej zmniejsza się liczba ciemnych plam.
- Wymiary średnie[2]
- długość ciała 23–25 cm
rozpiętość skrzydeł 59–64 cm
masa ciała 48–114 g
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Podmokła tundra, niekiedy hale. Zimuje na podmokłych obszarach zarówno słodko-, jak i słonowodnych.
- Gniazdo
- W suchym miejscu, czasem daleko od wody. Często w pobliżu zwalonego pnia lub głazów. Jest to zagłębienie w ziemi lub mchu wyłożone kilkoma liśćmi lub trawą.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 3–4 jaja w kolorze od zielonkawego, przez szarawy po cielisty, z ciemnymi plamkami.
- Wysiadywanie, pisklęta
- Jaja wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres około 22–23 dni przez obydwoje rodziców. Samica opuszcza pisklęta po około 11 dniach, zaś samiec po 23–31 dniach. Młode pierzą się w wieku 18–20 dni.
- Pożywienie
- Wodne i lądowe bezkręgowce oraz drobne kręgowce.
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2024 roku uznaje brodźca żółtonogiego za gatunek narażony (VU, Vulnerable); wcześniej klasyfikowany był jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Szacowana liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 527 000 – 7 600 000 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tringa flavipes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M: Lesser Yellowlegs (Tringa flavipes). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-27)].
- ↑ a b D. Lepage: Lesser Yellowlegs Tringa flavipes. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Tringa flavipes, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2024, wersja 2024-2 [dostęp 2025-02-02] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tringinae Leach, 1820 – brodźce (Wersja: 2023-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-02].
- ↑ J.F. Gmelin, Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, Lipsiae 1789, s. 659 [dostęp 2023-01-13] (łac.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
- ↑ wynik wyszukiwania: Tringa flavipes. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-04-12]. (ang.).
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
- ↑ a b Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raporty. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013. „Ornis Polonica”. 55, s. 181–218, 2014.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Lesser Yellowlegs. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).