Przejdź do zawartości

Bronisław Hełczyński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bronisław Hełczyński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 października 1890
Bortatycze, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

25 listopada 1978
Londyn, Wielka Brytania

Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP
Okres

od 1931
do 1934

Poprzednik

Adam Lisiewicz

Następca

Stanisław Świeżawski

Prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego
Okres

od 1 lutego 1934
do 1939

Przynależność polityczna

Włodzimierz Orski

(p.o.) Prezes Światowego Związku Polaków z Zagranicy „Światpol”
Okres

od 1939
do 1954

Członek (Tymczasowej) Rady Jedności Narodowej
Okres

od 1954
do 1972

Prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie
Okres

od 1961
do 1978

Poprzednik

Jakub Rostowski

Następca

Tadeusz Sulimirski

Członek Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej
Okres

od 1973
do 1976

Minister spraw zagranicznych rządu RP na uchodźstwie
Okres

od 1974
do 1976

Poprzednik

Jerzy Gawenda

Następca

Zygmunt Zawadowski

Faksymile
Odznaczenia
Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Krzyż Wielki Orderu Świętego Sawy (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii Order Krzyża Orła II Klasy (Estonia) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Pracownicy Centralnej Biblioteki Wojskowej podczas spotkania z Prezydentem RP Ignacym Mościckim w 1931. Od lewej Bronisław Hełczyński, płk Jan Głogowski, ppłk Marian Łodyński, dr Adam Lewak, por. Władysław Krotkiewski, prezydent Ignacy Mościcki
Nagrobek Hełczyńskiego w Londynie

Bronisław Hełczyński (ur. 22 października 1890 w Bortatyczach, zm. 25 listopada 1978 w Londynie[1]) – polski prawnik, profesor na Wydziale Prawa UJ, działacz społeczny i państwowy, m.in. szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta Ignacego Mościckiego i prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego, założyciel zrzeszeń ponadpartyjnych w dziedzinie oświaty i kultury narodowej, m.in. członek założyciel i prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, członek władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich[2], Zastępca Przewodniczącego Głównego Sądu Koleżeńskiego Związku Legionistów Polskich od 1936 roku[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 22 października 1890 w Bortatyczach. Jako uczeń brał udział w strajku szkolnym, co sprawiło, że maturę uzyskał z opóźnieniem (Kraków, 1910). Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W lutym 1910 roku wstąpił do tajnego akademickiego związku „Zet”. Był aresztowany przez żandarmerię rosyjską za przenoszenie „bibuły” przez granicę Królestwa (zwolniony za kaucją z powodu niepełnoletności). Studia przerwało uwięzienie w maju 1912 roku; kontynuował je od jesieni 1912 roku, biorąc aktywny udział w działalności krakowskiej organizacji „Zarzewie” i w Drużynie Strzeleckiej. W roku 1913 należał, wraz ze Stanisławem Długoszem i Andrzejem Bystroniem, do Delegacji Naczelnej ruchu niepodległościowego, która – wraz z komendantem Marianem Żegota-Januszajtisem – podjęła decyzję o podporządkowaniu Drużyn Strzeleckich Józefowi Piłsudskiemu[4].

Żołnierz I Brygady Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od 1937 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doradca prawny prezesa Rady Ministrów w latach 1926–1930. Od 1931 do 1934 – szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Od 1 lutego 1934 do 1939 – prezes Najwyższego Trybunału Administracyjnego[5]. Od 1932 – wiceprezes Światowego Związku Polaków za Granicą „Światopol”, od 1939 p.o. prezesa (w latach 1949–1954 – prezes tej organizacji[4]). 20 stycznia 1938 został wybrany prezesem rady głównej Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej[6].

We wrześniu 1939 roku został, wraz z polskim władzami, ewakuowany do Rumunii, skąd przez Francję dotarł do Londynu, gdzie kontynuował działalność naukową, społeczną i polityczną[1].

W latach 1945–1947 – profesor polskiego wydziału prawa na Oxford University. Wykładowca Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie. Od 1956 – prezes Rady Głównej Polskiej YMCA (honorowy prezes polskiej sekcji YMCA w II RP[7]). W latach 1961–1965 i 1966–1978 – prezes Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. Działacz Ligi Niepodległości Polski.

Minister spraw zagranicznych rządu RP na uchodźstwie w latach 1974–1976, członek Tymczasowej Rady Jedności Narodowej i Rady Jedności Narodowej w latach 1954–1972, członek Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1973–1976.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b NSA: Wspomnienie prof. Bronisława Hełczyńskiego. [w:] Rzeczpospolita [on-line]. Gremi Media Sp. z o.o, 2016-07-26. [dostęp 2016-12-30].
  2. Michał Kacprzak, Komitet do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski 1938–1939, [w:] Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 78/2005, s. 93.
  3. Związek Legionistów Polskich: 1936–1938 r.: sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 34.
  4. a b Stanisław Józef Biegański: Prezesi Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie i Ich Życiorysy. [w:] Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie [on-line]. [dostęp 2016-12-30].
  5. Dr. Hełczyński prezesem NTA. „Gazeta Lwowska”. Nr 29, s. 3, 1 lutego 1934. 
  6. Komunikat Towarzystwa Pracy Społeczno-Gospodarczej. „Drogi Polski”. Nr 2, s. 136, 1938. 
  7. Jan Kulma: Dykteryjki przedśmiertne poprawione!. Warszawa: Nowy Świat, 2015-07-14. ISBN 978-83-7386-856-4.
  8. a b c d e f Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 253.
  9. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za wybitne zasługi na polu sądownictwa administracyjnego”.
  10. M.P. z 1931 r. nr 287, poz. 381 „za pracę w dziele odzyskania niepodległościl”.
  11. M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1083 „za zasługi, położone w służbie państwowej, a w szczególności na polu ustawodawstwa waloryzacyjnego”.
  12. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu pracy ustawodawczej”.
  13. Odznaczenie P. Marszałka Śmigłego-Rydza i Premiera gen. Składkowskiego medalem. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 112 z 19 maja 1938. 
  14. Z pobytu ministra Marinkovića w Polsce. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 281 z 4 grudnia 1931. 
  15. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Krzysztof Tarka, Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna Rządu RP na uchodźstwie 1945–1990, Warszawa 2003.