Siły Ghods

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Brygada al-Kuds)
Siły Ghods
نیروی قدس
ilustracja
Historia
Państwo

 Iran

Sformowanie

1983?

Dowódcy
Pierwszy

Ahmad Wahidi

Obecny

Esmail Ghani

Organizacja
Formacja

Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej

Podległość

Najwyższy Przywódca Islamskiej Republiki Iranu

Siły Ghods[1] (pers. ‏نیروی قدس‎Niru-je Ghods; GhodsJerozolima; nazwa tłumaczona w polskiej literaturze także jako siły specjalne Kuds[2], Al-Kuds[3], brygada al-Kuds[4][a], dywizja al-Kuds[5], Święte Oddziały[6]) – elitarna[7] jednostka wojskowa prowadząca działania specjalne, część struktury Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej, podlegająca bezpośrednio Najwyższemu Przywódcy Islamskiej Republiki Iranu[8] odpowiedzialna za prowadzenie operacji wojskowych poza granicami Iranu oraz organizowanie, szkolenie i zaopatrywanie islamskich organizacji współpracujących z rządem irańskim. Liczy około 15 tysięcy żołnierzy[7]. Jej dowódcą od 1998 do 3 stycznia 2020 był generał Ghasem Solejmani[9][10]. Po jego śmierci w amerykańskim ataku nowym dowódcą sił Ghods został Esmail Ghani[11].

Cele i zadania[edytuj | edytuj kod]

Jednostka została utworzona podczas wojny iracko-irańskiej[2] (niektóre źródła podają rok 1983[12]), jako elitarna jednostka w strukturach Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej licząca od dwóch do pięciu tysięcy żołnierzy[1]. Według niektórych źródeł początkowo jej zadaniem miało być prowadzenie działań przeciwko Izraelowi i stąd jej nazwa[13]. Następnie zadaniem Sił Ghods stało się prowadzenie operacji wojskowych poza granicami Iranu[14], organizowanie, szkolenie i wspieranie (finansowe i materialne) islamskich organizacji (w tym terrorystycznych[7]) współpracujących stale lub doraźnie z rządem Iranu[2], prowadzenie nieoficjalnych działań dyplomatycznych i pozyskiwanie tajnych informacji[7]. Na początku XXI wieku służyło w niej kilkanaście tysięcy żołnierzy[15] (podawane są liczby 15 tys.[7], 5–20 tys.[13]).

Siły Ghods działają w ramach siedmiu regionalnych sektorów, obejmujących odpowiednio:

  • Irak,
  • Autonomię Palestyńską, Jordanię, Liban,
  • Afganistan, Pakistan, Indie,
  • Półwysep Arabski i Turcję,
  • kraje azjatyckie – dawniej części ZSRR,
  • Afrykę Północną,
  • Zachód (Europa i Ameryka Północna)[7].

Siedzibą dowództwa formacji jest dawna ambasada Stanów Zjednoczonych w Teheranie, przejęta przez Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej po rewolucji islamskiej i uwięzieniu personelu ambasady USA[2]. Dowódcą formacji był prawdopodobnie od 1990 roku generał Ahmad Wahidi, którego w 1997 zastąpił generał Ghasem Solejmani[12]. Odpowiada on bezpośrednio przed Najwyższym Przywódcą Iranu, z pominięciem komendanta głównego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej[16]. Oddziały posiadają również odrębny budżet[7].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wsparcie Sił Ghods otrzymywał na przestrzeni lat libański Hezbollah[2]. W 1991 roku formacja wspierała powstanie w Iraku przeciwko rządom Saddama Husajna (zakończone klęską), a następnie działalność Najwyższej Rady Rewolucji Islamskiej w Iraku[2] i jej skrzydła zbrojnego: organizacji Badr[17]. W 1992 roku dowódca Sił Ghods Ahmad Wahidi uczestniczył w planowaniu zamachu na ambasadę izraelską i żydowskie centrum kulturalne w Buenos Aires[18]. Jednostka udzielała wsparcia Hamasowi i skierowała grupę kilkuset żołnierzy do walki po stronie bośniackich muzułmanów podczas wojny w Bośni[15]. W Afganistanie popierała Sojusz Północny w walce z talibami[2]. Bezpośrednio po rozpoczęciu amerykańskiej interwencji w Afganistanie przekazała USA dane wywiadowcze dotyczące talibów, jednak wycofała się z dalszych kontaktów, gdy prezydent George W. Bush publicznie zaliczył Iran do osi zła[9][15]. W kolejnych latach, według USA, Siły Ghods pomagały talibom organizować ataki na żołnierzy amerykańskich i ich sojuszników[19].

Ghasem Solejmani dowodził Siłami Ghods w latach 1998–2020.

Po wkroczeniu Amerykanów do Iraku w 2003 i obaleniu rządów Saddama Husajna siły Ghods na masową skalę wspierały irackie organizacje zbrojne atakujące Amerykanów[20], przede wszystkim organizację Badr i inne proirańskie milicje szyickie[21], ale według niektórych źródeł również dowodzoną przez Muktadę as-Sadra Armię Mahdiego[17]. Udzielały doraźnie pomocy także organizacjom, które atakowały Amerykanów, a nie współpracowały z rządem irańskim, w tym Al-Kaidzie[17]. Jednostka była jednym z narzędzi, za pomocą których Iran zamierzał całkowicie zdominować życie polityczne sąsiedniego kraju[20]. Pod koniec 2006 wojska amerykańskie aresztowały w Iraku dowódców oddziałów sił Ghods w Bagdadzie i w Dubaju oraz szefa operacji i szkoleń formacji Mohsena Czizariego. Amerykańskie Połączone Dowództwo Operacji Specjalnych utworzyło specjalną Jednostkę Operacyjną 17, której celem miało być zwalczanie żołnierzy Ghods w Iraku[17]. Działania te nie pozwoliły na powstrzymanie procesu rozszerzania się wpływów irańskich w Iraku. Dowodzący Siłami Ghods generał Solejmani w 2010 roku faktycznie zdecydował o obsadzie stanowiska premiera Iraku, którym został po raz drugi Nuri al-Maliki[9].

Od 2007 roku Stany Zjednoczone uważają Siły Ghods (podobnie jak cały Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej) za organizację wspierającą terroryzm[19]. Cztery lata później administracja Baracka Obamy oskarżyła siły Ghods o nieudaną próbę zamachu na ambasadora Arabii Saudyjskiej w Waszyngtonie Adila al-Dżubajra[22].

Siły Ghods brały udział w organizowaniu szyickich i alawickich formacji nieregularnych, które wsparły armię syryjską podczas wojny domowej. Włączenie się irańskich oficerów z generałem Ghasemem Solejmanim na czele w obronę rządu Baszszara al-Asada sprawiło, że wojska syryjskie przestały ponosić same klęski w walkach ze zbrojną opozycją[23][9][15]. W 2011 roku w działaniach wojennych w Syrii mogło brać udział nawet 70–80 wyższych oficerów Sił Ghods[24]. Tworzone pod auspicjami Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej milicje miały dopuścić się w Syrii zbrodni wojennych na ludności sunnickiej, traktując je jako odwet za wcześniejsze ataki sunnickich fundamentalistów na alawitów i szyitów[25]. Oddziały te walczyły między innymi pod Aleppo; tam też w październiku 2015 roku zginął generał Hosejn Hamedani, zastępca dowódcy operacyjnego Sił Ghods[26].

Ghasem Solejmani odegrał decydującą rolę w powstrzymaniu ofensywy Państwa Islamskiego w Iraku latem 2014 roku[15]. Planował m.in. obronę Bagdadu przed siłami ISIS[15], odbicie Dżurf as-Sachar, odbicie Tikritu z rąk ISIS i przełamanie oblężenia Amirli w irackim Kurdystanie[27]. We wszystkich działaniach brały udział szkolone przez Siły Ghods milicje szyickie[15].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Al-Kuds oznacza Jerozolimę w j. arabskim.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Abrahamian E., Historia..., s. 226.
  2. a b c d e f g K. Izak, Leksykon..., s. 434.
  3. Marta Stempień, Irańskie służby specjalne wobec inwazji Państwa Islamskiego, [w:] M. Górka (red.), ''Służby wywiadowcze i kontrwywiadowcze w XX i XXI wieku'', Warszawa: Difin 2016, s. 232-248, 2016, ISBN 978-83-8085-264-8.
  4. M. Weiss, H. Hassan, ISIS, s. 365.
  5. Coville T., Najnowsza..., s. 204.
  6. Andrusiewicz K., Korpus..., s. 364.
  7. a b c d e f g K. Andrusiewicz, Korpus..., s. 364–365.
  8. Who’s Behind Iran’s Death Squad? [online], ABC News, 14 lutego 2007 [dostęp 2016-03-11].
  9. a b c d The Shadow Commander [online], The New Yorker [dostęp 2015-12-06].
  10. Top Iranian general killed by US in Iraq [online], 3 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-03] (ang.).
  11. Iran names deputy commander of Quds force to replace Soleimani after killing [online], CNBC, 3 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-03] (ang.).
  12. a b The IRGC Strategic Brain Trust. Part 1: Ghasem Soleimani and Ahmad Vahidi [online], FRONTLINE – Tehran Bureau [dostęp 2016-03-13].
  13. a b A. Oshtovar, Vanguard..., s. 6.
  14. Axworthy M., Revolutionary..., s. 393.
  15. a b c d e f g Łukasz Wójcik, Generał Cień, „Polityka”, 6 stycznia 2015.
  16. K. Andrusiewicz, Korpus..., s. 360.
  17. a b c d Weiss M., Hassan H., ISIS, s. 95–97.
  18. E. Ottolenghi, The Pasdaran, s. 25.
  19. a b Fact Sheet: Designation of Iranian Entities and Individuals for Proliferation Activities and Support for Terrorism [online], www.treasury.gov [dostęp 2016-03-11].
  20. a b Weiss M., Hassan H., ISIS, s. 91–93.
  21. T. Dodge: Iraq: from war to a new authoritarianism. London & New York: The International Institute for Strategic Studies, 2012, s. 185–186. ISBN 978-0-415-83485-8. OCLC 824827947. (ang.).
  22. Two Men Charged in Alleged Plot to Assassinate Saudi Arabian Ambassador to the United States [online], www.justice.gov [dostęp 2016-03-11].
  23. Weiss M., Hassan H., ISIS, s. 222, 226–227.
  24. Iran boosts support to Syria [online], Telegraph.co.uk [dostęp 2016-03-11].
  25. Weiss M., Hassan H., ISIS, s. 223–225.
  26. Thousands gather to mourn Iranian general Hamedani [online], Middle East Eye [dostęp 2016-03-11].
  27. Weiss M., Hassan H., ISIS, s. 363–365.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Abrahamian E., Historia współczesnego Iranu. Książka i Wiedza, Warszawa 2008, ISBN 978-83-05-13597-9.
  • Andrusiewicz K., Korpus Strażników Rewolucji w systemie politycznym i polityce bezpieczeństwa Republiki Iranu, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego”, nr 7 (2013).
  • Michael Axworthy, Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic, wyd. Updated ed, London: Penguin Books, 2014, ISBN 978-0-14-104623-5, OCLC 868077507.
  • Thierry Coville, Najnowsza historia Iranu. Republika islamska, Katarzyna Pachniak (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2009, ISBN 978-83-61203-40-7, OCLC 750898199.
  • Izak K., Leksykon organizacji i ruchów islamistycznych, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2015, ISBN 978-83-8002-326-0.
  • Oshtovar A.: Vanguard of the Imam: Religion, Politics, and Iran’s Revolutionary Guards. Oxford: Oxford University Press, 2016. ISBN 978-0-19-049170-3.
  • Ottolenghi E., The Pasdaran. Inside Iran’s Islamic Revolutionary Guard Corps, Foundation for Defense of Democracies, Washington 2011, ISBN 978-0-9819712-9-2.
  • Weiss M., H. Hassan, ISIS. Wewnątrz armii terroru, Burda Książki, Warszawa 2015.
  • Łukasz Wójcik, Generał Cień, „Polityka”, 6 stycznia 2015.