Brygidki
| Pełna nazwa |
Zakon Najświętszego Zbawiciela św. Brygidy |
|---|---|
| Nazwa łacińska |
Ordo Sanctissimi Salvatoris Sanctae Brigittae |
| Skrót zakonny |
O.SS.S |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Założyciel | |
| Data założenia |
1350 |
| Przełożony |
Matka Tekla Famiglietti |
| Strona internetowa | |
Brygidki, Zakon Świętej Brygidy, Zakon Najświętszego Zbawiciela (łac. Ordo Sanctissimi Salvatoris Sanctae Brigittae, skrót O.SS.S), zakon początkowo kontemplacyjny, następnie apostolsko-kontemplacyjny, założony w Vadstenie w Szwecji przez św. Brygidę w 1350 r.
Do soboru trydenckiego funkcjonowała także męska gałąź zakonu (brygidianie, brygidzi[1]), działająca m.in. w Gdańsku (tzw. „podwójny” klasztor[2]) i lubelskich Rurach[3][4][5].
Brygidki w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W 1396 r. w Gdańsku, zajętym wówczas przez Zakon Krzyżacki, erygowano klasztor brygidek, przy którym wzniesiono kościół pw. św. Brygidy. W 1400 roku w sąsiedztwie powstał klasztor ojców brygidianów. W 1807 roku wojska napoleońskie zajęły klasztor męski, a w 1817 roku władze pruskie zlikwidowały klasztor żeński[6].
Wśród innych placówek brygidek na ziemiach polskich należy wymienić:
- Klasztor w Lublinie – ufundowany w 1426 roku przez króla Władysława Jagiełły jako wotum za zwycięstwo pod Grunwaldem (w 1818 roku zlikwidowany)[7],
- Klasztor w Samborze – wzniesiony w 1611 roku z fundacji Szczęsnej Bąkowskiej z Sambora i Jadwigi z Tarłów Mniszchowej, żony Jerzego, wojewody sandomierskiego (rozwiązany w ramach kasaty Józefińskiej w 1782 roku)[8],
- Klasztor we Lwowie – ufundowany w 1613 roku przez Annę Poradowską (zamieniony w 1784 roku na więzienie kryminalne, w 1941 roku miejsce masakry więźniów przez NKWD)[9],
- Klasztor w Warszawie – ufundowany w 1615 roku przez Krzysztofa Lipskiego, kasztelana rawskiego (zlikwidowany w 1807 roku, rozebrany w 1892),
- Klasztor w Łucku – założony w 1624 przez Izabelę Siemaszko (zlikwidowany w 1879 roku, zamieniony na więzienie, był w 1941 roku miejscem masakry więźniów przez NKWD)[10].
- Klasztor w Grodnie – ufundowany w 1633 roku przez wielkiego marszałka litewskiego Krzysztofa Wiesiołowskiego i jego żonę Aleksandrę z Sobieskich (w 1908 roku oddany siostrom nazaretankom, w 1950 roku zamieniony przez władze sowieckie na więzienie)[11].
Oprócz tego w czasach I Rzeczypospolitej istniały także klasztory w Elblągu i Sokalu. Żaden z nich też nie dotrwał do współczesnych czasów[12].
W 1998 r. siostry brygidki wróciły do Gdańska, gdzie prowadzą tam Centrum Ekumeniczne[13]. Powstał też klasztor w Częstochowie[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zakony w Lublinie. teatrnn.pl. [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Sławomir Kościelak: Obsady klasztorów gdańskich w raportach personalnych pruskiego Ministerstwa Wyznań z lat 1817–1835. Materiały do prozopografii duchowieństwa zakonnego na Pomorzu Nadwiślańskim. W: Źródła i materiały do badań nad kasatami klasztorów z obszaru Pomorza Nadwiślańskiego i ziemi chełmińskiej (XIX i XX w.). Piotr Oliński, Waldemar Rozynkowski (red.). Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 2015, s. 72. ISBN 978-83-87843-34-2.
- ↑ Zakon sióstr brygidek w Lublinie – historia zakonu. teatrnn.pl. [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Aleksandra Witkowska OSU: Pierwsze były panny brygidki. osu.pl, 2007-03-01. [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Urszula Buglewicz. Trwałe ślady. „Niedziela Lubelska”. 9, s. 6, 2021. Lublin: niedziela.pl.
- ↑ Parafia pw. św. Brygidy w Gdańsku [online], www.brygida.gdansk.pl [dostęp 2023-08-29].
- ↑ d. zespół klasztorny Brygidek – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ Marian Skowyra, Z dziejów Samborskich klasztorów, „Premislia Christiana”, IX, 2001, s. 333–364, ISSN 0867-308X.
- ↑ Brygidki (więzienie) w Lwów [online], Advisor.Travel [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ Brygidki [online], Nowy Kurier Galicyjski, 5 czerwca 2018 [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ Grodno – portal boczny kościoła pobrygidzkiego pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny [online], dzieje.pl [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ Fundacja Opoka, O posłudze sióstr Brygitek [online], Fundacja Opoka, 10 stycznia 2017 [dostęp 2023-08-29].
- ↑ Instytut Gość Media, 25 lat obecności i posługi sióstr brygidek w Gdańsku [online], Instytut Gość Media, 27 kwietnia 2023 [dostęp 2023-08-29].
- ↑ Redakcja, Brygidki – Życie Zakonne [online], 6 maja 2008 [dostęp 2023-08-29] (pol.).