Przejdź do zawartości

Bryjarka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bryjarka
Ilustracja
Bryjarka, widok ze Szczawnicy
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Pasmo

Beskid Sądecki, Karpaty

Wysokość

679 m n.p.m.

Położenie na mapie gminy Szczawnica
Mapa konturowa gminy Szczawnica, po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Bryjarka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Bryjarka”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Bryjarka”
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego
Mapa konturowa powiatu nowotarskiego, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Bryjarka”
Ziemia49°25′54,1″N 20°28′51,7″E/49,431694 20,481028

Bryjarka[1] (679 m) – niewybitny szczyt górski w Beskidzie Sądeckim górujący nad Szczawnicą w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. Nazwa pochodzi od znajdujących się dawniej obok szczytu pól, używano też nazwy Światkówka, która również pochodziła od nazwy pól uprawnych. Eugeniusz Janota podaje, że pierwotnie szczyt nazywał się Skałką[2].

Bryjarka wznosi się ok. 230 m nad dno doliny Grajcarka. Jest zakończeniem bocznego grzbietu Pasma Radziejowej, biegnącego z Dzwonkówki przez Przysłop, Kotelnicę, Cieluszki, Bereśnik, Górę Popa, Guckę i Bryjarkę na południe. Wschodni stok Bryjarki opada do potoku Szczawny, południowy do zabudowanego obszaru Szczawnicy[3][4]. Na stromym południowym stoku były dawniej pastwiska i olszynowo-leszczynowe zarośla, od 1953 r. jest on planowo zalesiany. Jest stromy (ma średnie nachylenie 25°), a w jego górnej części występują rumowiska zbudowane z rzadkich w Karpatach skał magmowych – jasnoszarych andezytów pienińskich (augitowo-amfibolowych). Skały te od dawna budziły zainteresowanie naukowców, opisano je już w 1832. W latach międzywojennych były one eksploatowane w nieczynnym już kamieniołomie. Na andezytowych gołoborzach rozwijają się interesujące biologicznie zbiorowiska acydofilnych mchów i porostów[2].

Szczyt Bryjarki był od dawna celem spacerów mieszkańców i kuracjuszy uzdrowisk Szczawnicy. W 1897 i 1901 r. poprowadzono na szczyt ścieżki spacerowe i zamontowano ławki. W 1860 roku postawiono drewniany krzyż, w 1867 r. zastąpiony dużym krzyżem modrzewiowym. Gdy krzyż ten złamał się podczas burzy w 1902 r., krakowska firma Józefa Góreckiego (ta sama, która wykonała rok wcześniej krzyż na Giewoncie) wykonała i zamontowała krzyż żelazny. Z wierzchołka, na którym stoi oświetlony nocą metalowy krzyż, roztacza się widok na Szczawnicę, Małe Pieniny oraz Pieniny Właściwe[5]. Panoramy widokowe z Bryjarki malował m.in. Jan Nepomucen Głowacki[2].

Szlak turystyczny

[edytuj | edytuj kod]
szlak turystyczny żółty Szczawnica – Bryjarka – BereśnikKotelnicaDzwonkówka. Ze Szczawnicy na Bryjarkę ok. 0.40 h, z Dzwonkówki ok. 1.15 h[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Bryjarka. Identyfikator PRNG [online] [dostęp 2025-04-28].
  2. a b c Józef Nyka, Pieniny. Przewodnik, wyd. 9, Latchorzew: Trawers, 2006, s. 256, ISBN 83-915859-4-8.
  3. Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2025-04-28].
  4. Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2025-04-15].
  5. Bogdan Mościcki, Beskid Sądecki i Małe Pieniny, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2001, s. 87, ISBN 978-83-89188-65-6.
  6. Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000, wyd. 6, Kraków: Compass, 2011, s. 1, ISBN 978-83-7605-080-5.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]