Brzeźno (powiat gorzowski)
52°47′46″N 14°54′22″E/52,796111 14,906111| wieś | |
.jpg) Kościół Narodzenia NMP w Brzeźnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
294[2] |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-433[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FGW |
| SIMC |
0182580 |
Położenie na mapie gminy Lubiszyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorzowskiego  | |
| 52°47′46″N 14°54′22″E/52,796111 14,906111[1]
| |
Brzeźno (do 1945 niem. Briesenhorst) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Lubiszyn. Według danych z 2011 r. liczyła 312 mieszkańców[4]. Miejscowość została założona w 1751 r. w ramach kolonizacji fryderycjańskiej. Od 1945 r. leży w granicach Polski. We wsi znajduje się kościół z 1867 r.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren, na którym położone jest Brzeźno należy do prowincji Niziny Środkowoeuropejskiej, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska.
Miejscowość leży 22 km na północny zachód od Gorzowa Wielkopolskiego. Posiada układ przestrzenny wielodrożnicy. We wsi znajduje się niewielkie (około 2 ha) jezioro, bez nazwy (niem. do 1945 Briesen See).
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Ludność w ostatnich 3 stuleciach[5][6][7][4]:
Historia[edytuj | edytuj kod]
- 1751 – radca dworu Benjamin Gottlieb Nerger, na polecenie króla Fryderyka Wielkiego, założył folwark i kolonię Briesenhorst w pobliży kuźnicy w Buszowie, na terenach mosińskiego okręgu leśnego; przybywa tu 16 osadników, z czego 6 z Wirtembergii[8]
- 1769 – kolonia liczyła 21 osadników[8]
- 1801 – kolonia i folwark czynszowy (niem. Kolonie und Erbzins-Virwerk) Briesenhorst liczyły 244 mieszkańców i 40 gospodarstw; należały do domeny w Mironicach; osiedlonych było tu 25 kolonistów, 7 budników, 15 komorników, 1 kołodziej, znajdowała się tu kuźnia; właścicielem był nadleśniczy państwowy (niem. Stadt-Forstmeister) von Rohr; kościół był filialnym parafii w Barnówku[5]
- 1803–1805 – w pobliżu Brzeźna osiedliło się 24 kolonistów, a nowa osada otrzymała nazwę Neu Briesenhorst[8]
- 1815–1818 – reformy administracyjne Prus zmieniły strukturę Nowej Marchii; kolonia Brzeźno należała do powiatu Gorzów, w rejencji frankfurckiej
- 1820 – kolonia i folwark czynszowy były wymieniane w składzie domeny w Mironicach[9]
- 1867 – w Brzeźnie wzniesiono zbór szachulcowy
- 1874 – likwidacja domeny państwowej w Mironicach
- 1895 – folwark czynszowy został rozparcelowany i sprzedany w częściach przez ostatniego właściciela ziemskiego Schäma[8]
- 1945 – we wsi funkcjonowała szkoła podstawowa
- 16.09.1945 – poświęcenie kościoła jako rzymskokatolickiego
- 1999 – likwidacja szkoły podstawowej
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Niemiecka nazwa Briesenhorst pochodzi od nazwy pobliskiego jeziora (Briesen) + -horst ‘kępa drzew’; w okolicy występowały również nazwy terenowe Briesenbruch i Horstbruch[10]. Nazwa Brzeźno została nadana w 1947 r.[11]
Administracja[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość jest siedzibą sołectwa Brzeźno, do którego należą Buszów i Łąkomin.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – zbudowany w 1867 r. jako świątynia jednonawowa, bez wieży, na planie prostokąta z wydzielonym, pięciobocznie zamkniętym prezbiterium; stylistycznie nawiązuje do neogotyku, dzięki umieszczeniu okien dwudzielne ostrołukowo zamkniętych i blend w ścianach szczytowych. Z pierwotnego wyposażenia zachowała się ambona z dekoracjami z późniejszego okresu oraz znacznie przekształcona mensa ołtarzowa. W obrębie placu w 1967 r. wzniesiono dzwonnicę.
Edukacja i nauka[edytuj | edytuj kod]
Uczniowie uczęszczają do szkoły podstawowej w Lubiszynie i gimnazjum w Ściechowie.
Instytucje i organizacje[edytuj | edytuj kod]
W Brzeźnie siedzibę ma fundacja „Sewa”.
Religia[edytuj | edytuj kod]
Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny jest filialnym parafii rzymskokatolickiej w Lubiszynie.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
W 2013 r. liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych wyniosła 7, z czego 6 to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz 1 fundacja[4]:
| Dział | Ilość |
|---|---|
| rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo | 4 |
| przemysł i budownictwo | 2 |
| pozostała działalność | 1 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11491
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 99 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Bank Danych Lokalnych. [dostęp 2015-04-11].
- ↑ a b Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg: Für Statistiker, Geschäftsmänner, bes. für Kameralisten. Die Neumark Brandenburg. T. 3. Berlin: Friedrich Maurer, 1809, s. 152.
- ↑ Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 67.
- ↑ Statistisches Landesamt Prussia: Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung: Nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. december 1871 bearb. und zusammengestellt vom Königlichen Statistischen Bureau. T. II. Provinz Brandenburg. Berlin: Königl. Statistisches Bureau, 1873, s. 144.
- ↑ a b c d Briesenhorst (GenWiki). [dostęp 2015-04-11]. (niem.).
- ↑ Ämter in den Kreisen Sternberg und Landsberg. [dostęp 2015-04-11]. (niem.).
- ↑ Nazwy miejscowe Polski: historia - pochodzenie - zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. I. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1996, s. 391. ISBN 83-85579-29-X.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Briesenhorst. [dostęp 2015-04-11]. (niem.).
- Jan Byczkiewicz. Cudze chwalicie - swego nie znacie. Brzeźno. „Lubiszyńskie Wieści”. 1/2012, s. 23, 2012. Lubiszyn: Urząd Gminy Lubiszyn.
- Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego. Powiaty: gorzowski - słubicki - sulęciński - międzyrzecki – strzelecko-drezdenecki. T. III. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza PDN, 2013, s. 62–63. ISBN 978-83-934885-7-5.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba gminy: Lubiszyn
| Miejscowości gminy |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostki pomocnicze gminy |
|
