Brzozówka (powiat krakowski)
50°10′36″N 19°53′29″E/50,176667 19,891389| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
ok. 294–400 m n.p.m. |
| Liczba ludności (31.12.2023) |
690[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-088[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0344136 |
Położenie na mapie gminy Zielonki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
| 50°10′36″N 19°53′29″E/50,176667 19,891389[1]
| |
Brzozówka – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krakowskiego.
Integralne części miejscowości: Brzozówka Owczarska, Zielona Droga[4].
W Brzozówce mieści się ośrodek zdrowia, do którego należą miejscowości takie jak Przybysławice, Owczary, Korzkiew, Grębynice. W 2007 r. zostało wybudowane boisko.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi ma charakter topograficzny lub zdrobniały[5]. Pierwsza wzmianka o Brzozówce (pierwotnie Wola Brzozowska) datowana jest na rok 1400 - Wola dicta Brzoszowca. Opis zdarzenia z roku 1454 wskazuje z kolei, iż nazwa wsi pochodzi od karczmy zwanej Brzozówka oraz że wieś mogła powstać poprzez wytyczenie jej ze starszej, sąsiedniej wsi, zaś jej pierwsi mieszkańcy byli czasowo zwolnieni z ponoszenia danin[6]. Inne nazwy wsi występujące w źródłach to: Vola Brzoszowka, Volicza Brzosowca, Wola Brzoszowa, Wolicza Brzowka, Volycza Brzowca, Brzozowca alias Wolya, Brzoszowca, Brzorzowka, Vola Brozowka, Brzezowka, Brzozoska, Brzowka, Brzozowka.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Brzozówka położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 794 (Kraków – Skała)[7], w południowo-wschodniej części Wyżyny Olkuskiej (341.32) należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341)[8].
Zachodnia i środkowa część miejscowości[a], położona w dolinie potoku Korzkiewka, lewego dopływu Prądnika[7], znajduje się w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego. Część wschodnia położona jest w otulinie dwóch parków krajobrazowych – Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego[b] oraz Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie[c][9].
Pod względem administracyjnym wieś zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w północnej części gminy Zielonki, około 13 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa. Graniczy z następującymi miejscowościami[7][10]:
- Świńczów, Cianowice i Niebyła (gmina Skała) od północy[d],
- Owczary (gmina Zielonki) od wschodu,
- Przybysławice i Korzkiew (gmina Zielonki) od południa,
- Grębynice (gmina Zielonki) od zachodu.
Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą 214,73 ha[11] Brzozówka jest średnią co do wielkości miejscowością gminy Zielonki, zajmującą 4,42% jej obszaru[7][12][e].
Najwyżej położony punkt wsi znajduje się w jej północnej części, w miejscu w którym ul. Krakowska (droga wojewódzka nr 794) przecina granicę miejscowości, na wysokości około 400 m n.p.m., podczas gdy położony najniżej na jej krańcu zachodnim, w Dolinie Korzkiewki (w miejscu trójstyku granic Brzozówki, Korzkwi i Grębynic), na wysokości około 294 m n.p.m.[7][10]
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Liczba mieszkańców Brzozówki w okresie ostatnich dwudziestu lat zwiększyła się o ponad 50%, osiągając poziom 690 osób w roku 2023.
Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:
- 1787[13];
- 1789[13] – Lustracja dymów i podanie ludności;
- 1808[14] – Spis wojskowy ludności Galicji (dane niepewne ze względu na obecność w spisie 3 wsi o tej nazwie);
- 1921[15] – Pierwszy Powszechny Spis Ludności – dane na 30. września, łącznie dla Brzozówki Korzkiewskiej i Owczarskiej;
- 1988[16] – Narodowy Spis Powszechny 1988 – dane na 6. grudnia;
- 2002[16] – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002 – dane na 20. maja;
- 2004 i 2006[17] oraz 2009–2023[2] – dane własne Urzędu gminy Zielonki na 31. grudnia danego roku.
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Brzozówka leży przy drodze wojewódzkiej 794 na odcinku między Krakowem a Skałą. Linia autobusowa MPK nr 337 i 937 zapewnia połączenie z Krakowem.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Obszar położony na zachód od drogi wojewódzkiej nr 794.
- ↑ Obszar położony na wschód od drogi wojewódzkiej nr 794 i na północ od ul. Topolowej.
- ↑ Obszar położony na wschód od drogi wojewódzkiej nr 794 i na południe od ul. Topolowej.
- ↑ Według rejestru TERYT Świńczów i Niebyła to dwie odrębne wsie w gminie Skała. Świńczów jest odrębną miejscowością od 1 stycznia 2015 rok zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1832)
- ↑ Granice miejscowości pokrywają się z granicami sołectwa.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11814
- ↑ a b Strona gminy Zielonki - Ludność. [dostęp 2024-01-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 101 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 34.
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d e Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Brzozówka na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Brzozówka na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ a b Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Strona gminy Zielonki: struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Geoportal krajowy >> Warstwa: Państwowy Rejestr Granic. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-21].
- ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 107.
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 135.
- ↑ a b GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. [dostęp 2021-07-08].
- ↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-07-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.
- Jurek, Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Edycja elektroniczna pod red. Tomasza Jurka, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2016.
