Brzydowo (powiat ostródzki)
53°38′03″N 19°57′22″E/53,634167 19,956111| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
475[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-100[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0484908 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostróda  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
| 53°38′03″N 19°57′22″E/53,634167 19,956111[1]
| |
Brzydowo (niem. Seubersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda.
Miejscowość leży w historycznym regionie Prus Górnych.[4]
We wsi znajduje się Ochotnicza Straż Pożarna (istnieje od 1950 r.) oraz Szkoła Podstawowa (jedna z najstarszych placówek w gminie Ostróda). Mieści się częściowo w starym, zabytkowym, lecz zmodernizowanym wewnątrz budynku oraz w dobudowanej w połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku nowej, obszernej części. W szkole znajduje się 12 sal lekcyjnych, pracownia komputerowa, sala gimnastyczna, gabinet pedagoga, świetlica, stołówka, sala do gimnastyki korekcyjnej, biblioteka, gabinet lekarski, szatnie. Na terenie szkoły jest też plac zabaw.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś krzyżacka założona w 1332 roku, podlegająca komturii w Ostródzie. Wymieniana jest także w roku 1374 w odnowionym przywileju lokacyjnym dla Ornowa. W dokumentach z 1577 r. wieś miała osiemdziesiąt włók, z czego do sołtysa należało osiem włók, a 33 kmieci po dwie włóki. W tym czasie we wsi był także kowal, karczmarz, pięciu zagrodników oraz dwóch pasterzy. Obszar zajmowany przez wieś w stosunku do XV wieku powiększył się o 14 włók. W 1600 roku sołtysem był Abel Płośnicki (posiadał osiem włókach). W 1625 roku sołtys i znaczna liczba mieszkańców zmarła w wyniku epidemii. w rezultacie trzy lata później (1628 r.) w 38 gospodarstwach dziedzicznych większość ziemi leżała odłogiem. W czasie wojny szwedzkiej cztery gospodarstwa spłonęły. W 1636 r. we wsi były 24 gospodarstwa, w których część ziemi nadal nie była uprawiana. W 1681 roku nauczyciel z Kraplewa uczył dzieci w Brzydowie czytania, pisania oraz katechizmu. Kościół istniał tu już w XVII wieku – do 1727 roku był filią kościoła w Kraplewie. Pastor z Kraplewa co trzecią niedzielę odprawiał nabożeństwo. W połowie XVIII wieku kościół chylił się ku upadkowi. Mieszkańcy uczęszczali na nabożeństwa do Kraplewa. W wieku XVIII we wsi była szkoła i zatrudniony był jeden nauczyciel. W 1776 roku wieś liczyła 25 chłopów szarwarkowych i 366 mieszkańców. W 1861 r. do Brzydowa należało 4808 mórg ziemi. W tym czasie we wsi mieszkało 607 osób. W 1890 roku we wsi mieszkało 914 osób.
W 1939 r. w Brzydowie było 762 mieszkańców.
W 1967 r. parafia w Samborowie przekazała kaplicę mieszczącą się w dawnej plebanii na potrzeby szkoły, a w zamian Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Ostródzie zobowiązało się nie przeszkadzać w założeniu kaplicy w Brzydowie. Do tego czasu wieś należała do parafii Kraplewo. Nadzór nad budową sprawował ks. prałat Jan Rećko (administrator parafii w Durągu). Kaplica powstała w wyniku przebudowy stodoły, znajdującej się na terenie wydzierżawionego gospodarstwa. Za te działania ks. Rećko był w czasach PRL szykanowany. W 1971 roku kaplica stała się formalną własnością parafii w Durągu. Od września 1980 r. kaplica w Brzydowie jest siedzibą nowo powstałej parafii Trójcy Przenajświętszej. W późniejszych latach kaplice rozbudowano. W 1995 r. zmieniono dach (inicjator - ks. proboszcz Józef Bielawski). W 1999 wykonano gruntowny remont świątyni.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brzydowo, po jej zniesieniu w gromadzie Kajkowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom II, Mieczysław Wieliczko, Bronisław Magdziarz (red.), Janina Bosko, Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999, ISBN 83-912605-0-X, OCLC 831022246.
- Trochę historii - Brzydowo [1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11948
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 102 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Marian Biskup Wojna pruska, str. 29: "Ukształtowanie terenowe Prus powodowało, że już w XV wieku dzielono je na tak zwane Prusy Górne (Oberland), sięgające od linii dolnej Wisły do Pasłęki, i Prusy Dolne (Niederland) obejmujące nizinne obszary na Wschód od Pregoły (...).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
