Bulbinella

Bulbinella
	; Bulbinella triquetra
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	złotogłowowate
Rodzaj	Bulbinella
	Nazwa systematyczna
	Bulbinella Kunth; Enum. Pl. 4: 569 (1843)
	Typ nomenklatoryczny
	Bulbinella triquetra (L. f.) Kunth
Synonimy
	Chrysobactron Hook.f.;
	Chrysobactron Hook.f.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bulbinella Kunth – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 25 gatunków, występujących na Wyspach Antypodów, na Wyspie Północnej i Wyspie Południowej w Nowej Zelandii oraz w Kraju Przylądkowym w Afryce Południowej^[5].

Nazwa naukowa rodzaju jest zdrobnieniem nazwy rodzaju Bulbine i została nadana z uwagi na podobieństwo tych roślin, ale mniejsze rozmiary^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie rośliny łodygowe lub bezłodygowe, przechodzące okres spoczynku^[5].

Pędy: Podziemne, zwarte kłącze, odnawiające się co roku, otoczone błoniastymi katafilami, które pozostawiają włókniste resztki^[5].

Korzenie: Wiązkowe, liczne, nabrzmiałe, wrzecionowate lub zakończone bulwami korzeniowymi^[5].

Liście: Zróżnicowane, zebrane przy górnej części łodygi, nitkowate do równowąskich, stożkowate, zielne do nieco mięsistych (ale poza B. calcicola niegruboszowatych), na przekroju trójkątne, półkoliste lub łódeczkowate. Blaszki całobrzegie, ząbkowane lub orzęsione. Wierzchołek spiczasty^[5].

Kwiaty: Zebrane w proste, wielokwiatowe grono, cylindryczne, stożkowate do baldachogronowatego. Szypuła nierozgałęziona, gładka, zwężająca się wierzchołkowo. Kwiaty promieniste, wsparte przysadką. Okwiat gwiaździsty, żółty, pomarańczowy biały lub kremowy, o średnicy 6–12 mm. Sześć listków okwiatu równej lub niemal równej wielkości, wolnych, rzadko zrośniętych u nasady, podługowatych. wolnych, często odgiętych, głównie żółtych. Sześć pręcików zrośniętych z nasadą listków okwiatu, o nitkach szydłowatych do nitkowatych, nagich. Główki pręcików półkuliste. Zalążnia górna, półkulista do jajowatej, trójkomorowa. W każdej komorze obecne są dwa zalążki. Szyjka słupka stożkowata, zakończona maleńkim znamieniem^[5].

Owoce: Półkuliste do jajowatych, pękające torebki, siedzące lub szypułkowe, z pozostałą szyjką słupka na wierzchołku, zawierające 1–2 trójkątne, czarne, oskrzydlone nasiona w każdej komorze^[5].

Rozwój: Wieloletnie geofity przechodzące okres spoczynku^[6]. Kwiaty tych roślin zapylane są przez owady, głównie pszczoły. Nasiona rozsiewają się za pomocą mechanizmów eksplozyjnych (ballochoria)^[6].

Rodzaj z podrodziny Asphodeloideae z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae)^[7].

Rośliny ozdobne: Kilka gatunków Bulbinella jest uprawianych jako rośliny ogrodowe i na kwiaty cięte, szczególnie popularne są rośliny z gatunków Bulbinella latifolia, Bulbinella elata i Bulbinella nutans. Średniej wielkości rośliny Bulbinella cauda-felis są obiecującymi roślinami ozdobnymi ze względu na ich długie, wąskie kwiatostany złożone z białych kwiatów o różowym zabarwieniu. Najbardziej imponującą rośliną jest Bulbinella eburnifora z szerszym kwiatostanem w kolorze kości słoniowej oraz cytrynowożółta i kremowa forma Bulbinella elegans. Najmniejsze gatunki Bulbinella, takie jak Bulbinella triquetra z żółtymi kwiatami i Bulbinella divaginata mogą być uprawiane w ogrodach skalnych oraz w doniczkach^[6].

Rośliny lecznicze: Rośliny z tego rodzaju spowalniają krwawienie, wysuszają trądzik, łagodzą opryszczkę, spierzchnięte usta, popękane pięty i oparzenia słoneczne oraz łagodzą objawy wyprysku. Są również wykorzystywane jako tonik do skóry, ponieważ usuwają zanieczyszczenia. Zawierają substancje chemiczne (bulbinelonezydy, antrakinony, knifolony i izoknifolony), które wykazują działanie przeciwnowotworowe wobec komórek HSC-2, działanie przeciwgrzybiczne, przeciwpasożytnicze i przeciwbakteryjne^[6].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-09-11] (ang.).
↑ ^a ^b Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Eggli Urs, Reto Nyffeler: Monocotyledons. Springer, 2020, s. 741, seria: Illustrated Handbook of Succulent Plants. ISBN 978-3-662-56486-8. OCLC 1145609055. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Collen Musara, Paula Spies, Johanne J. Spies, Brita Stedge. A review of Bulbinella (Asphodelaceae): distribution, conservation status, and economic importance. „Botanical Sciences”. 95 (2), s. 155, 2017-07-09. Botanical Sciences, Sociedad Botanica de Mexico, AC. DOI: 10.17129/botsci.696. ISSN 2007-4476. (ang.).
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
↑ PFAF Plant Database: Bulbinella hookeri. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).