Przejdź do zawartości

Bulwar Czerwieński w Krakowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bulwar Czerwieński
Obiekt zabytkowy nr rej. A-1260/M z 13.06.2011[1]
Ilustracja
Widok ze wzgórza Wawel
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bulwar Czerwieński”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Bulwar Czerwieński”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Bulwar Czerwieński”
Ziemia50°03′07,48″N 19°56′00,38″E/50,052078 19,933439

Bulwar Czerwieński w Krakowie – zabytkowa budowla hydrotechniczna o funkcji przeciwpowodziowej w Krakowie, biegnąca wzdłuż Wisły, pierwotnie przewidywana również do funkcji pomocniczych nabrzeży portowych. Składa się głównie z murów oporowych (górnego, wysokiego, oraz dolnego, ujmującego koryto rzeki i tworzącego nabrzeże przeładunkowe). W linii górnych murów znajdują się murowane schody dla pieszych oraz brukowane pochylnie do komunikacji kołowej; bocznice kolejowe na poziomie dolnym nie zachowały się. Bulwar Czerwieński wraz z innymi bulwarami w mieście oraz wałami w granicach Krakowa tworzyły skuteczne zabezpieczenia przed powodzią, co wykazały doświadczenia wielkich powodzi, między innymi w 1970, 1997 i 2010 roku.

Bulwar Czerwieński rozciąga się nad zakolem Wisły pod Wawelem, między mostami Dębnickim a Grunwaldzkim, na terenie Nowego Światu w Dzielnicy I Stare Miasto. Na terenie bulwaru zlokalizowano trzy pomniki autorstwa Bronisława Chromego: Smoka Wawelskiego, Żołnierzy Polski Walczącej oraz psa Dżoka[2][3][4]. W 2008 roku powstała na nim także aleja gwiazd. Nabrzeże bulwaru jest miejscem cumowania barek restauracyjnych.

Bulwar Czerwieński stanowi obiekt techniki urbanistycznej na trasie Krakowskiego Szlaku Techniki utworzonego 6 kwietnia 2006. Prowadzi nim także rekreacyjna Wiślana Trasa Rowerowa – część europejskiego szlaku rowerowego EuroVelo 4[5].

W 2009 roku przy bulwarze otwarto przystanek wodnego tramwaju miejskiegoMost Dębnicki[6].

Bulwar wraz z przyległymi fragmentami wałów Wisły, wtórnie uzyskały funkcję i status obszarów parkowych, stanowiąc obecnie popularne miejsce rekreacyjno-wypoczynkowe dla mieszkańców i turystów. Prowadzą nim alejki spacerowe i drogi rowerowe[7].

Bulwar ten, poprzecinany licznymi alejkami spacerowymi, stanowi głównie obszar trawiasty, łagodnie schodzący ku Wiśle[8].

Odbywają się na nim imprezy cykliczne i okolicznościowe. Wraz z bulwarem Poleskim (znajdującym się po przeciwnej stronie Wisły) stanowi scenę lub, w zależności od roku, widownię Wianków, corocznego widowiska organizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe[9].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Bulwar Czerwieński, 1933 rok

W jego miejscu dawniej rozciągała się położona u stóp Wawelu historyczna jurydyka, gdzie znajdowały się browary i domki rybaków. Została ona wzmiankowana po raz pierwszy w 1644 roku pod nazwą Rybaki-Podzamcze, a zniesiona została w 1801 roku. Pamiątką po niej była brukowana ulica Rybaki, biegnąca po południowo-zachodniej stronie Wawelu. W XVIII i XIX wieku stały w tym rejonie otoczone ogrodami liczne murowane i drewniane domki oraz dworki z charakterystycznymi łamanymi dachami polskimi, nadające okolicy podmiejsko-wiejski charakter. Zabudowa ta zaczęła być likwidowana w XIX wieku, w związku z prowadzonymi w Krakowie pracami upiększającymi, a ostatnie tego typu obiekty, jak dworek Zielińskich (ówczesna ul. Rybaki 4), zostały rozebrane dopiero około 1914 roku. Wtedy też przestała istnieć ulica Rybaki, dając miejsce dla przyszłego bulwaru[10]. Obecna, nowa ulica Rybaki biegnie wzdłuż bulwaru Inflanckiego, około kilometra dalej w dół rzeki, między ulicami Hieronima Wietora a Krakowską[11].

13 czerwca 2011 roku wraz z innymi bulwarami wiślanymi, bulwar Czerwieński został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2012-05-07].
  2. Obiekt: smok wawelski [online], historiaposzukaj.pl [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  3. Pomnik Psa Dżoka [online], krakow.travel [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  4. Kraków – Pomnik Żołnierzy Polski Walczącej. Atrakcje turystyczne Krakowa. Ciekawe miejsca Krakowa [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2024-01-12].
  5. Velo Małopolska w budowie. 400 km tras w 2017 roku [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  6. Tramwaj wodny w Krakowie wznowił rejsy! Ile kosztują bilety? [online], www.eska.pl [dostęp 2024-01-12] (pol.).
  7. Bulwar Czerwieński [online], Punkt Informacji Kulturalnej - Kraków [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  8. Bulwary Krakowa – Miaster.pl [online] [dostęp 2024-01-12] (pol.).
  9. Wianki [online], krakow.travel [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  10. Marek Żukow-Karczewski, Nie istniejące budowle Krakowa. Dworek Zielińskich, „Echo Krakowa”, 245 (13808), 15 grudnia 1992.
  11. Marek Żukow-Karczewski, Nie istniejące budowle Krakowa. Domy na Rybakach, „Echo Krakowa”, 94 (14166), 17 maja 1994.
  12. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2023-11-25].