Butea monosperma

*Butea monosperma*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	barwognia
Gatunek	Butea monosperma
	Nazwa systematyczna
	Butea monosperma (Lam.) Kuntze; Revis. Gen. Pl. 1: 202 (1891)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Butea monosperma – gatunek drzewa z rodziny bobowatych. Zasięg gatunku obejmuje subkontynent indyjski, Półwysep Indochiński, Himalaje i południowe Chiny. Rośnie też introdukowany na wyspach Indonezji, na Nowej Gwinei oraz w Queensland^[3].

Morfologia

Drzewo uprawiane jest jako ozdobne, głównie z powodu efektownych, jaskrawo czerwonopomarańczowych kwiatów^[5].
Drewno jest wodoodporne, stosowane jako konstrukcyjne w budowlach zanurzonych w wodzie. Wykorzystywane jest też do wyrobu węgla drzewnego^[5].
Liście stosowane są jako odpowiednik talerzy^[5].
Żywica, nazywana kino bengalskim lub kino butea, pozyskiwana z naciętych pni, ma działanie ściągające^[6].

Literatura wedyjska uznaje to drzewo za jadźńawryksza, czyli za jeden z jedenastu gatunków drzew indyjskich, odpowiednich do wyrobu przyrządów stosowanych w trakcie ceremonii ogniowych jadźńa^[7].
Z kwiatów wyrabia się czerwony barwnik wykorzystywany podczas święta holi^[5].
Kwiaty wykorzystywane w rytuałach hinduistycznych, szczególnie podczas święta mahaśiwaratri, zaś drewno podczas ceremonii agnihotry^{[potrzebny przypis]}.
Liście znajdują zastosowania w różnorodnego rodzaju rytuałach hinduistycznych w kulcie domowym^[8].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ ^a ^b Butea monosperma (Lam.) Kuntze, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-26] .
↑ Butea monosperma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 141, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 223-224. ISBN 83-7079-778-4.
↑ Yajna implements. W: Sannyasi Gyanshruti, Sannyasi Srividyananda: Yajna. A Comperehensive Survey. Wyd. 1. Munger, Bihar, India: Yoga Publications Trust, 2006, s. 114. ISBN 81-86336-47-8. (ang.).
↑ Dhak or palas (Butea frondosais), is a medium-sized deciduous tree. Some botanists call it Butea monosperma. [w:] Its leaves are essential for various religious rituals [on-line]. Haryana Flora. [dostęp 2010-07-04]. (ang.).

Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening, Macmillan, ISBN 0-333-47494-5.