Bylica roczna
| ||
 Morfologia | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | astrowce | |
| Rodzina | astrowate | |
| Podrodzina | Asteroideae | |
| Rodzaj | bylica | |
| Gatunek | bylica roczna | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Artemisia annua L. Sp. Pl.: 847 (1753) 847 1753[2] | ||
| Synonimy | ||
|
Artemisia annua f. annua | ||
Bylica roczna (Artemisia annua L.) – gatunek roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae)[3].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Naturalny obszar występowania bylicy rocznej obejmuje południowo-wschodnią Europę i zachodnią Azję. Pod koniec XIX wieku została wraz z bawełną, zbożem i wełną zawleczona do Europy Zachodniej i Południowej[4]. Później rozprzestrzeniła się na pozostałe rejony Europy, południową Rosję, Iran, Afganistan, Pakistan, Indie, południowe Chiny oraz Kanadę i Stany Zjednoczone[5]. Dalej rozprzestrzenia się po świecie i obecnie występuje także w Argentynie, Azji Południowej i Nowej Zelandii[6]. Na terenie Polski najstarsze dane o jej występowaniu pochodzą z 1871 roku (Wielkopolska). Jest dość rzadka; występuje głównie w południowych regionach Polski, w niektórych miejscach tylko okazjonalnie, nieco częściej na Górnym Śląsku i Lubelszczyźnie. We florze Polski jest kenofitem, w niektórych regionach (np. w Lubelszczyźnie) ma status epekofita[4], a w niektórych efemerofita[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Łodyga
- Dorastająca do 30–200 (wyjątkowo do 300) cm wysokości. Zazwyczaj jest jedna łodyga, wyprostowana, zielona, z wiekiem zmieniająca barwę na czerwonobrązową, naga lub słabo owłosiona[5].
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Liście z charakterystycznymi jamkami[4]. Mają jasnozieloną barwę, 2–5 (wyjątkowo do 10) cm długości oraz 2–4 cm szerokości[5]. Dolne są 3–krotnie pierzastosiecznei wyrastają na ogonkach, środkowe 2–krotnie pierzastosieczne, a górne lancetowate i siedzące[4].
- Kwiaty
- Drobne, zwisające koszyczki kwiatowe, na licznych odgałęzieniach zebrane w groniasty kwiatostan. U podstawy każdego koszyczka znajduje się 6 ciemnozielonych podsadek[5]. Koszyczki krótkoszypułkowe, kulistojajowate, o średnicy około 1–2 mm. U. Dno koszyczka nagie. Listki okrywy w dwóch warstwach; w warstwie zewnętrznej są krótkie i równowąskie, w wewnętrznej dłuższe, jajowate o błoniastych brzegach. W koszyczku występują wyłącznie kwiaty rurkowate. Na brzegach koszyczka są to niemal nitkowate 2–3 ząbkowe kwiaty żeńskie o ogruczolonej koronie. W środku koszyczka znajdują się 5–ząbkowe kwiaty obupłciowe o nagiej koronie. Wewnątrz kwiatów słupek z owłosionym w górnej części znamieniem i 5 pręcików z zaostrzonymi na szczycie pylnikami[4].
- Owoc
- Długa, odwrotnie jajowata i nieco spłaszczona niełupka o długości do 0,8 mm[4].
- Gatunki podobne
- Od Artemisia biennis Willd. różni się podwójnie lub potrójnie pierzastymi liśćmi oraz bardziej rozpierzchłymi kwiatostanami[5].
.jpg)
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Rozwój
- Roślina jednoroczna . Kwitnie od czerwca do lipca[4]. Kwiaty są przedprątne, bez miodników, zapylane przez błonkówki. Nasiona rozsiewane przez wiatr (anemochoria)[8]. Kwiaty są bezwonne, chociaż liście wydzielają słodki aromat[5].
- Siedlisko
- Roślina ruderalna. Rośnie na poboczach dróg, terenach kolejowych, rumowiskach, nieużytkach[4].
- Genetyka
- Liczba chromosomów 2n = 18[7].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Jej ziele wykazuje właściwości bakteriobójcze. W niektórych regionach świata, zwłaszcza w południowo-wschodniej i środkowej Azji jest używane w lecznictwie[4]. Zawiera substancje, które są pomocne w leczeniu malarii[5]. Z korzenia dawniej otrzymywano żółty barwnik[4]. W Polsce bywa uprawiana[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ a b Artemisia annua L. (ang.). The Plant List. [dostęp 30 października 2014].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d e f g h i j Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
- ↑ a b c d e f g Artemisia annua – Detail (ang.). Encyclopedia of Life. [dostęp 30 października 2014].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-02-131-17].
- ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.