CSS General Sumter

General Sumter
	Historia
Stocznia	w Algiers
Wodowanie	1853
	Stany Zjednoczone
Nazwa	Junius Beebe
Wejście do służby	1853
	Stany Skonfederowane
Nazwa	Junius Beebe
Wejście do służby	1861
	CS Navy
Nazwa	CSS General Sumter
Wejście do służby	1862
Wycofanie ze służby	6 czerwca 1862
	US Army
Nazwa	Sumter
Wejście do służby	czerwiec-lipiec 1862
Wycofanie ze służby	sierpień 1862
Los okrętu	zniszczony w sierpniu 1862 na mieliźnie
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	525 t
Długość	55,47 m (182')
Szerokość	8,63 m (28'4")
	Napęd
	maszyny parowe napędzające boczne koła łopatkowe
Prędkość	ok. 8-10 w (?)
	Uzbrojenie
	1-2 działa 32-funtowe, taran

CSS General Sumter – amerykański okręt rzeczny – taranowiec z okresu wojny secesyjnej, przebudowany ze statku Junius Beebe, używany przez wojska Konfederacji, a następnie Unii jako Sumter, podczas kampanii na Missisipi.

Budowa[edytuj | edytuj kod]

„General Sumter” został zbudowany w Algiers w Luizjanie w 1853 roku jako cywilny statek – drewniany bocznokołowy pchacz o napędzie parowym „Junius Beebe”^[1]. Jako statek operował głównie na Missisipi i jej dopływach.

Po wybuchu wojny domowej w USA, „Junius Beebe” został w 1861 zakupiony przez stan Luizjana od armatora Southern Steamship Co. Charlesa H. Morgana^[1]. Służył przez pewien czas jako statek w służbie rządu stanowego, po czym 25 stycznia 1862 w stoczni James Martin w Algiers rozpoczęto jego przebudowę na okręt – taranowiec^[1]. Otrzymał nazwę prawdopodobnie na cześć generała Thomasa Sumtera z okresu wojny o niepodległość^[3].

Przebudowa polegała przede wszystkim na wzmocnieniu jego dziobu przez pokrycie go drewnem dębowym grubości 10 cm (4 cale) i żelaznymi płytami grubości 25 mm (1 cal)^[1]. Wzmocniono osłonę maszynowni przez dodatkowe przegrody, a ściany nadbudówki osłonięto belami sprasowanej bawełny umieszczonymi pomiędzy dodatkowymi drewnianymi ściankami, co dawało ochronę przed ostrzałem z broni strzeleckiej, stąd „General Sumter” był zaliczany do okrętów typu cottonclad. Zamontowano też na nim uzbrojenie w postaci jednego działa gładkolufowego 32-funtowego (kalibru 163 mm) (według innych publikacji, miał cztery działa 32-funtowe i jedno 12-funtowe)^[a].

Służba w siłach Konfederacji[edytuj | edytuj kod]

Po przebudowie, w kwietniu 1862 „General Sumter” wszedł w skład Flotylli Obrony Rzeki (River Defense Fleet) Armii Konfederacji i wziął udział w kampanii na Missisipi. Dowodził nim początkowo komandor (Captain) W. W. Lamb^[1]. 10 maja taranowiec wziął udział w zwycięskiej bitwie pod Fort Pillow (Plum Point Bend) z kanonierkami pancernymi Unii. Jako trzeci, po taranowcach CSS „General Bragg” i „General Sterling Price”, staranował i poważnie uszkodził kanonierkę pancerną USS „Cincinnati”, która zatonęła na płyciźnie^[4]. Według części źródeł, następnie w ten sam sposób zaatakował też USS „Mound City”, która – po staranowaniu jeszcze przez CSS „General Earl Van Dorn” – również została unieruchomiona^[b]. Następnie jednak „Sumter” dostał się pod ostrzał kanonierki pancernej USS „Carondelet”, której pocisk, według niektórych źródeł, spowodował wybuch kotła i poważne uszkodzenia^[c]. Według niektórych źródeł na początku starcia dwa pociski „Sumtera” uszkodziły z niewielkiej odległości łódź moździerzową (mortar boat) nr 16, prawdopodobnie dokonał tego jednak CSS „General Earl Van Dorn”^[d].

6 czerwca 1862 doszło do bitwy pod Memphis, z pancernymi kanonierkami i nowymi taranowcami Unii, przegranej przez Konfederatów. Podczas niej „General Sumter” staranował i uszkodził taranowiec CSS „Queen of the West”^[4]^[1]. Ostatecznie „General Sumter” został poważnie uszkodzony ogniem kanonierek i uszkodzony wyrzucił się na brzeg, po stronie Arkansas^[1].

Służba w siłach Unii[edytuj | edytuj kod]

Po remoncie taranowiec został wcielony do służby w marynarce Unii, pod nazwą USS „Sumter”. Jako uzbrojenie wykazywano 2 działa 32-funtowe^[a]. Już w sierpniu 1862 „Sumter” wszedł na mieliznę koło Bayou Sara w Luizjanie i został uszkodzony, po czym został tam porzucony i nie został już wyremontowany. Wymontowano jedynie część maszyn na potrzeby części zamiennych, reszta okrętu została później częściowo rozebrana przez ludność, a wrak ostatecznie został spalony przez Konfederatów^[3].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Uzbrojenie w jedno działo 32-funtowe w służbie konfederackiej i dwa działa 32 funtowe w służbie Unii według DANFS. A. Konstam, op.cit., s. 15 podaje 4 działa 32-funtowe i jedno 12-funtowe.
↑ Konstam 2002 ↓, s. 33. Według jednak artykułu o USS „Mound City” w DANFS, staranowały ją CSS „Colonel Lovell” i „General Earl Van Dorn”.
↑ Według Konstam 2002 ↓, s. 33. Brak wzmianki o tym w DANFS. Wersja ta budzi jednak wątpliwości, zważywszy na ciężkie uszkodzenia, jakie powodowały wybuchy kotła i na gotowość okrętu do akcji już po niecałym miesiącu.
↑ Łódź moździerzową uszkodził prawdopodobnie „General Sumter” według General Sumter DANFS, lecz według Konstam 2002 ↓, s. 33 i General Earl Van Dorn DANFS, był to „General Van Dorn”

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j General Sumter - DANFS
↑ A. Konstam (op.cit.), s.16
↑ ^a ^b Sumter - DANFS
↑ ^a ^b Konstam 2002 ↓, s. 33

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Angus Konstam: Mississippi River Gunboats of the American Civil War 1861-1865. Osprey Publishing, 2002, seria: New Vanguard. nr 46. ISBN 1-84176-413-2. (ang.).
General Sumter. [w:] Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS) [on-line]. Naval History and Heritage Command, 2015-10-19. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).
Sumter I (SwStr). [w:] Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS) [on-line]. Naval History and Heritage Command, 2015-09-24. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Rysunki w US Naval Historical Center. history.navy.mil. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-20)].

[uzbr-3] Uzbrojenie w jedno działo 32-funtowe w służbie konfederackiej i dwa działa 32 funtowe w służbie Unii według DANFS. A. Konstam, op.cit., s. 15 podaje 4 działa 32-funtowe i jedno 12-funtowe.

[6] Konstam 2002 ↓, s. 33. Według jednak artykułu o USS „Mound City” w DANFS, staranowały ją CSS „Colonel Lovell” i „General Earl Van Dorn”.

[7] Według Konstam 2002 ↓, s. 33. Brak wzmianki o tym w DANFS. Wersja ta budzi jednak wątpliwości, zważywszy na ciężkie uszkodzenia, jakie powodowały wybuchy kotła i na gotowość okrętu do akcji już po niecałym miesiącu.

[8] Łódź moździerzową uszkodził prawdopodobnie „General Sumter” według General Sumter DANFS, lecz według Konstam 2002 ↓, s. 33 i General Earl Van Dorn DANFS, był to „General Van Dorn”

[danfs-c-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j General Sumter - DANFS

[2] A. Konstam (op.cit.), s.16

[danfs-u-4] Sumter - DANFS

[ospr-5] Konstam 2002 ↓, s. 33

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[c]

[d]

kanonierki drewniane (timberclads)	Lexington Tyler Conestoga
kanonierki pancerne typu City	Cairo Carondelet Cincinnati Louisville Mound City Pittsburgh St. Louis / Baron de Kalb
pojedyncze kanonierki pancerne	Essex Benton Chillicothe Indianola Tuscumbia Eastport Choctaw Lafayette
taranowce	Lancaster Queen of the West Monarch Switzerland Avenger Vindicator
monitory rzeczne	Neosho Osage Ozark typu Milwaukee: Milwaukee Winnebago Chickasaw Kickapoo
kanonierki inne	Collier Era No. 5 General Bragg Little Rebel Sumter tinclads