Ca trù
Ca trù – gatunek poezji śpiewanej wykonywany w północnym Wietnamie, najstarsza forma muzyki kameralnej na północy Wietnamu[1].
W 2009 roku sztuka ca trù została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Poezja ca trù oparta jest na tradycyjnych wietnamskich wierszach – najstarszym zachowanym tekstem jest wiersz Lê Đûc Mao (1462–1529) z okresu dynastii Lê[1]. Rozwinęła się w XV wieku, kiedy to była wykonywana w wioskach ku czci duchów opiekuńczych (hát thờ). W okresie późniejszym ca trù wykonywano na dworze królewskim (chúc hỗ), w domach prywatnych możnych (hát chơi), barach ca quán i podczas konkursów śpiewaczych hát thi[3].
Sztuka ca trù jest przekazywana ustnie, z pokolenia na pokolenia, dawniej w jednej rodzinie, dziś mistrzowie przyjmują adeptów także spoza rodziny[3]. Sztuka ca trù jest zagrożona z powodu malejącej liczby wykonawców i starzenia się mistrzów[3].
W drugiej połowie XX wieku ca trù było zakazane przez wietnamski rząd, gdyż uznano je za odnoszące się do prostytucji[4].
W 2009 roku sztuka ca trù została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Grupa ca trù złożona jest z trzech wykonawców: śpiewaczki (cô đäǔ) wybijającej rytm na drewnianym lub bambusowym idiofonie (phách) i dwóch muzyków, akompaniującej jej na trzystrunowej lutni (đàn đáy) i bębenku (trống chầu)[1].
Według artystów ludowych ca trù to 56 różnych melodii i form muzycznych, tzw. thể cách[3].
Śpiewaczka podczas śpiewu nie może otwierać ust zbyt szeroko, musi swobodnie poruszać się w rejestrach wysokich, umieć stosować odpowiednie podparcie oddechowe, by wykonywać dźwięki ư, posługiwać się technika vibrato i wykonywać unikalne ozdobniki tzw. nảy hạt[3]. Śpiewaczka uderza w idiofon dwoma drewnianymi pałeczkami, z których jedna jest rozdwojona i daje nieco wyższy dźwięk[3].
Czasami występom towarzyszą tańce: bỏ bộ symbolizujący pracę, tứ linh – symbolizujący taniec czterech stworzeń nadnaturalnych: smoka, qilina, żółwia i feniksa – czy bài bông[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Terry E. Miller, Sean Williams: The Garland Handbook of Southeast Asian Music. Psychology Press, 2008, s. 267–268. ISBN 978-0-415-96075-5. [dostęp 2014-01-03].
- ↑ a b UNESCO ICH: Ca trù singing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g UNESCO: Nomination for inscription on the Urgent Safeguarding List in 2009 (Reference No. 00309). [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
- ↑ Simon Broughton, Mark Ellingham, James McConnachie, Orla Duane: World Music: Latin and North America, Caribbean, India, Asia and Pacific. London: Rough Guides, 2000, s. 265, seria: Music reference series. ISBN 1-85828-636-0. (ang.).