Cais do Valongo
 Cais do Valongo | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Rio de Janeiro  | |
Położenie na mapie Brazylii  | |
 22°53′49,6″S 43°11′14,6″W/-22,897111 -43,187389
| |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
|
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
VI |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Ameryka Łacińska i Karaiby |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2017 |
Cais do Valongo jest dawnym nabrzeżem, położonym na terenie portu w Rio de Janeiro pomiędzy ulicami Coelho e Castro i Sacadura Cabral[1].
Nabrzeże zostało zbudowane w 1811 r. i było punktem rozładunkowym statków niewolniczych aż do 1831 r., kiedy transatlantycki handel niewolnikami został oficjalnie zakazany, choć był nielegalnie kontynuowany do 1888 r., czyli do momentu zniesienia niewolnictwa w Brazylii. Przez czas swojego funkcjonowania, nabrzeże Cais do Valongo przyjęło nawet do miliona niewolników z Afryki[2].
W 1843 r. nabrzeże zostało przebudowane na przyjęcie przyszłej cesarzowej Teresy Krystyny Burbon-Sycylijskiej, która przybyła do Rio de Janeiro w tym właśnie roku, aby poślubić cesarza Piotra II. Wówczas zmieniono jego nazwę na Cais da Imperatriz (Nabrzeże Cesarzowej)[1].
W latach 1850–1920 okolice nabrzeża były zamieszkane przez niewolników i wyzwolonych niewolników, dlatego też kompozytor Heitor dos Prazeres nazwał je Pequena África (Mała Afryka)[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do połowy lat 1770 statki z niewolnikami przybijały do placu Praia do Peixe, który dzisiaj nosi nazwę Praça XV, a handel niewolnikami odbywał się na ulicy Rua Direita (obecnie Rua 1º de Março) w centrum Rio de Janeiro. W 1774 r. uchwalono nowe prawo, zgodnie z którym handel Afrykanami został przeniesiony w rejon Valongo. Prawo ustanowiono z inicjatywy drugiego markiza Lavradio, Dom Luís de Almeida Portugal Soares de Alarcão d’Eça e Melo Silva Mascarenhas, wicekróla Brazylii, który był zaalarmowany o “strasznym zwyczaju, że natychmiast po zejściu ze statku, czarni wchodzą do miasta głównymi ulicami, nie tylko dotknięci wieloma chorobami, ale też nadzy”[4].
Rynek niewolniczy został przeniesiony, ale nie było jeszcze nabrzeża, więc niewolnicy byli rozładowywani w magazynie celnym, a następnie ładowani na łodzie, zmierzające do Valongo, skąd wysiadali prosto na plażę.
W 1779 r. handel niewolnikami zadomowił się na dobre w okolicy Valongo, a jego szczyt przypadał na lata od 1808 (przybycie do Brazylii portugalskiej rodziny królewskiej) do 1831, kiedy oficjalnie zakazano transatlantyckiego handlu niewolnikami[5].
Od 1808 r. liczba przywiezionych tu niewolników prawie się podwoiła, co szło w parze z rozwojem Rio de Janeiro. Po przybyciu dworu portugalskiego, liczba mieszkańców miasta zwiększyła się z 15 do 30 tys. Nabrzeże zbudowano dopiero w 1811 r. i rozładunek mógł odbywać się bezpośrednio w Valongo[4]. Przez 20 lat od tego momentu, do 1831 r. przez nabrzeże przewinęło się od 500 tys. do miliona Afrykanów, przywiezionych na statkach niewolniczych[4][6].
Pomimo intencji władz miasta, aby przenieść handel niewolnikami z dala od pełnego widoku, zagraniczni podróżnicy w swoich dziennikach z podróży opisywali ten proceder. Angielska podróżniczka Maria Graham, przebywająca w Rio de Janeiro w latach 1821–1823 pisze: “w Valongo handel niewolnikami objawia się naszym oczom w całym swoim horrorze”. Każda “sztuka” miała swoją cenę. Zdrowy niewolnik osiągał w 1811 r. cenę 100 tys. rejsów, lecz gdy posiadał szczególne umiejętności, na przykład był stolarzem, jego cena mogła wzrosnąć dwukrotnie. Dla porównania, niewielki dom w Rio de Janeiro kosztował wówczas ok. 1 mln rejsów, co równało się cenie dziesięciu zwykłych niewolników lub pięciu wykwalifikowanych[4].
Pod koniec lat 1820. handel niewolnikami w Brazylii osiągnął swój punkt kulminacyjny. Rio de Janeiro było jego ważnym ośrodkiem, a Valongo było miejscem, które przyjmowało najwięcej niewolników z Angoli, Wschodniej oraz Środkowo-zachodniej Afryki. Do Maranhão i Bahia docierały wówczas głównie statki z Gwinei i Zachodniej Afryki[4]. W 1831 r., gdy pod presją Anglii zakazano handlu niewolnikami, Valongo zostało zamknięte. Handlarze przenieśli się do nielegalnych portów, aby kontynuować swój proceder.
W 1843 r. na nabrzeżu Valongo wybudowano wał przeciwpowodziowy o grubości 60 cm, który miał być częścią nowego kotwicowiska, wzniesionego na przybycie księżniczki Teresy Cristiny, przyszłej żony cesarza Piotra II. Zmieniono wtedy nazwę nabrzeża na Cais da Imperatriz[4]. Na początku XX w. Valongo i Imperatriz zostały zasypane ziemią w trakcie prac prowadzonych z inicjatywy prefekta miasta Francisco Pereiry Passosa[7].
Odkrycie[edytuj | edytuj kod]
Podczas prac wykopaliskowych w 2011 r., które przeprowadzano w ramach rewitalizacji obszaru portowego w Rio de Janeiro, odkryto dwa nabrzeża – Valongo i Imperatriz – zbudowane jedno na drugim. Na miejscu znaleziono też dużą ilość amuletów i obiektów kultu, pochodzących z Kongo, Angoli i Mozambiku. IPHAN (Instituto do Patrimônio Histórico e Artístico Nacional) i władze miasta Rio de Janeiro zgłosiły stanowisko archeologiczne na wstępną listę dziedzictwa UNESCO. 9 lipca 2017 r. podczas 41 sesji UNESCO w Krakowie, obiekt został wpisany na listę światowego dziedzictwa[8].
Stanowisko archeologiczne nabrzeża Cais do Valongo jest uznawane za najważniejsze miejsce związane z handlem niewolnikami, położone poza Afryką. Jest symbolem i zapisem zbrodni przeciwko ludzkości na równi z takimi obiektami, jak obóz koncentracyjny Auschwitz w Polsce czy Hiroszima w Japonii[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Cais do Valongo: a história da escravidão no porto do Rio de Janeiro – Educação, „Educação” [dostęp 2017-07-11].
- ↑ Julia Carneiro, Brazil’s hidden slavery past uncovered at Valongo Wharf, „BBC News”, 25 grudnia 2014 [dostęp 2017-07-11] (ang.).
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2017-07-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
- ↑ a b c d e f Por Flávia Ribeiro, Rio de Janeiro / Ilustrações Alexandre Camanho, Saiba tudo sobre o Cais do Valongo – o local por onde entravam os africanos escravos no Brasil no século XIX – Guia do Estudante [online], origin.guiadoestudante.abril.com.br [dostęp 2017-07-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-18].
- ↑ DOERJ 22/11/2013 – Pg. 2 – Poder legislativo | Diário Oficial do Estado do Rio de Janeiro | Diários Jusbrasil [online], Jusbrasil [dostęp 2017-07-11] (port. braz.).
- ↑ Ministério da Cultura – Cais do Valongo é candidato a Patrimônio da Humanidade – Notícias Destaques [online], www.cultura.gov.br [dostęp 2017-07-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-09] (port. braz.).
- ↑ Escavações de obra de drenagem da Zona Portuária encontram restos dos cais da Imperatriz e do ..., „O Globo”, 1 marca 2011 [dostęp 2017-07-11] (port. braz.).
- ↑ a b Unesco declara Cais do Valongo Patrimônio da Humanidade – Notícias – Cotidiano, „Cotidiano” [dostęp 2017-07-11] (port. braz.).
