Cecenowo
54°38′34″N 17°32′31″E/54,642778 17,541944
 |
Ten artykuł od 2013-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| wieś | |
.jpg) Pałac von Zitzewitzów | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
338[2] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-220[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0744321 |
Położenie na mapie gminy Główczyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
| 54°38′34″N 17°32′31″E/54,642778 17,541944[1]
| |
Cecenowo (kaszb. Cécenowò, Cécnowò, Cecënowò lub też Cecenowò[4], niem. Zezenow) – stara wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Główczyce przy drodze wojewódzkiej nr 
. W kierunku północnowschodnim od Cecenowa znajduje się rezerwat przyrody Las Górkowski.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa, wzmiankowana po raz pierwszy w formie Cezanowo w 1229, ma pochodzenie słowiańskie i charakter dzierżawczy. Powstała przez dodanie do pomorskiej nazwy osobowej *Tetenъ (por. pol. Ciecierad).[5]. Friedrich Lorentz odnotował formy nazwy w lokalnych gwarach słowińskich: Cė̂cenɵvo, Cė́cnɵvɵ wraz z nazwami mieszkańców: Cė̂cenɵvjȯu̯n : Cė́cnɵvjȯu̯n, Cė̂cenɵvjȯu̯nkă : Cė́cnɵvjȯu̯nkă[6]. Niemiecka nazwa Zezenow jest adaptacją fonetyczną pierwotnej nazwy słowiańskiej[5]. Polska nazwa Cecenowo w miejsce spodziewanej *Ciecienowo opiera się na wymowie słowińskiej[5].
Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Cecenowò[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś wielodrożnica; pierwsza wzmianka znajduje się w dokumencie z 1249 roku wystawionym przez księcia Świętopełka, w którym nadaje osadę klasztorowi norbertanek w Żukowie. W 1510 roku majątek kupił od klasztoru Ewald von Massow. Po wygaśnięciu rodu w linii męskiej Cecenowo wróciło do klasztoru. Rok później po protestach rodziny, konwent klasztoru potwierdził sprzedaż i dobra powróciły do rodziny von Massow. W 1735 roku pożar od pioruna zniszczył kościół i sporo zagród. Od von Massowów kupił go w 1777 roku Moritz von Weyher z Janowic. W 1784 roku według Bruggemanna we wsi był folwark, owczarnia, kuźnia, łącznie 34 domy. Cecenowo utrzymywało też kaznodzieję. Miejscowość obok Główczyc była główną siedzibą Kaszubów. W 1842 roku odprawiano jeszcze często mszę w języku kaszubskim, a ostatnia miała miejsce w 1876 roku. Działali tu pastorzy Schimansky, Lorek, Ziegler, którzy badali społeczność kaszubską, choć nie zawsze byli przychylnie doń nastawieni. Po niespełna 20 latach majątek dostał się w ręce Caspara Wilhelma von Zitzewitza, który w latach 1812-1814 wybudował murowany dwór. Jego rozbudowa trwała do 1868 roku. Ostatnim właścicielem Cecenowa został w 1918 roku Wilhelm Zygfryd Otto Marcin von Zitzewiz, który gospodarzył tu do roku 1945. W 1939 roku poza majątkiem było 50 gospodarstw. Wieś była uprzemysłowiona: pracował tartak i gorzelnia; był tu hotel i zakłady rzemieślnicze wszystkich prawie branż oraz kilka sklepów.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- zespół pałacowo-parkowy utworzono na początku XIX wieku, najstarsza część pałacu zbudowana została w początkach XVIII wieku na miejscu wcześniejszego drewnianego dworu, z którego pozostawiono belkę z datą 1687. Nad wejściem do starszej, parterowej części budynku, krytej czterospadowym dachem mansardowym[8] z lukarnami znajduje się kartusz z herbem rodziny von Zitzewitz umieszczony w wolim oku. Budowla składa się z trzech części wyraźnie oddzielających się[9]. W parku krajobrazowym otaczającym pałac zachowały się liczne drzewa pomnikowe: jodła, tulipanowiec (obumarły), jesion, buk, klon.
- kościół filialny w Cecenowie pw. Najświętszej Marii Panny został wybudowany w latach 1867-1868 po pożarze kościoła drewnianego. Kościół murowany znajduje się w innym miejscu niż jego poprzednik tzn. trochę wyżej. Fundamenty kościoła opierają się na głazach granitowych. Kościół to neogotycka jednonawowa budowla. W kościele znajdują się wspaniałe organy, wykonane przez B. Grüneberga w 1875 r[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14377
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 140 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 131 (pol.).
- ↑ a b c Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 28.
- ↑ Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1466.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 201, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Cecenowo
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 234-235, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 114, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cecenowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 528.
- Siedziba gminy: Główczyce
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi | |
| Inne miejscowości |
