Celurozaury

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Celurozaury
Coelurosauria
von Huene, 1914
Ilustracja
kompsognat
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

(bez rangi) archozaury
(bez rangi) Ornithodira
Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

teropody

Infrarząd

tetanury

(bez rangi) celurozaury

Celurozaury (Coelurosauria) – grupa teropodów definiowana filogenetycznie jako wszystkie te gatunki, które są bliższe ptakom niż karnozaurom. Należą do niej między innymi tyranozauroidy, dromeozaury, ornitomimozaury i ptaki. Dzisiaj występuje tylko jedna grupa celurozaurów – ptaki.

Cechy charakterystyczne[edytuj | edytuj kod]

Celurozaury są jedną z najbardziej zróżnicowanych grup dinozaurów. Obejmuje one zarówno olbrzymich mięsożerców jak tyranozaur jak i najmniejsze z dinozaurów – np. rodzaj Epidendrosaurus i kolibry. Mimo wszystko wszystkie one mają kilka cech wspólnych:

Pióra[edytuj | edytuj kod]

Większość dinozaurów u których stwierdzono obecność piór to celurozaury. Były to pióra różnego rodzaju: od pojedynczych nierozgałęzionych włókien aż po niemal w pełni wykształcone lotki i sterówki. Mimo wszystko odkryto też nieupierzone celurozaury takie jak jurawenator (jednak jest to osobnik młody i nagie łuski widać tylko w okolicy ogona). Większość palentologów uważa ptaki za celurozaury.

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Wiadomo, że celurozaury istniały już w późnej jurze (np. ornitolest) i żyją do dzisiaj (ptaki). Jednak kwestią sporną jest kiedy po raz pierwszy się pojawiły. Archeopteryks występował 155 mln lat temu, Coelurus fragilis ok. 150 mln lat temu, pedopenna 168-140 mln lat temu, Iliosuchus 166-165 mln lat temu (choć przez niektórych jest uważany za karnozaura). Biorąc pod uwagę te znaleziska oraz inne za najprawdopodobniejszy wiek pojawienia się celurozaurów uznaje się wczesną jurę.

Coelurosaurus[edytuj | edytuj kod]

Coelurosaurus to nieopisany rodzaj dinozaura (nomen nudum), nazwany tak przez Fridericha von Hue w 1929. Z powodu braku formalnego opisu dinozaur ten nie jest brany pod uwagę w pracach naukowych, choć pojawia się na niektórych listach dinozaurów.

Filogeneza[edytuj | edytuj kod]

Kladogram celurozaurów za Weishampel, Dodson & Osmólska, 2004[1]


Coelurosauria

Compsognathidae



Proceratosaurus



Ornitholestes


Tyrannoraptora

Coelurus


Tyrannosauroidea

Dryptosauridae



Tyrannosauridae



Maniraptoriformes

Ornithomimosauria

Harpymimidae



Garudimimidae



Ornithomimidae



Maniraptora
Oviraptorosauria

Caenagnathoidea

Caenagnathidae



Oviraptoridae





Therizinosauroidea



Paraves

Deinonychosauria

Troodontidae



Dromaeosauridae




Avialae









Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 861. ISBN 0-520-24209-2.