Kapodziób
| Cereopsis novaehollandiae[1] | |||
| Latham, 1801[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kapodziób | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Kapodziób[6] (Cereopsis novaehollandiae) – gatunek dużego ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący południową Australię, Tasmanię oraz wyspy położone u południowych wybrzeży Australii oraz w Cieśninie Bassa.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Kapodziób występuje w zależności od podgatunku[7]:
- C. novaehollandiae novaehollandiae – południowa Australia, Tasmania.
- C. novaehollandiae grisea – Archipelag Recherche.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisał w 1801 roku angielski ornitolog John Latham, nadając mu nazwę Cereopsis N. Hollandiae[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Latham wskazał Nową Południową Walię[2] (tj. wyspy Cieśniny Bassa)[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Cereopsis: gr. κηρος kēros – wosk; οψις opsis – twarz[9].
- novaehollandiae: łac. novus – nowy; nowołac. Hollandia – Holandia tj. Nowa Holandia (nowołac. Nova Hollandia lub Hollandia Nova); nazwa nadana Australii Zachodniej przez wczesnych holenderskich odkrywców i pod którą Australia była znana Europejczykom w XVII, XVIII i na początku XIX wieku. W ornitologii nazwa ta jest zwykle synonimem wschodniej Australii, zwłaszcza stanu Nowa Południowa Walia[10].
- grisea: średniowiecznołac. griseum, griseus lub grisius – szary[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 75–100 cm[8], długość skrzydła 45–50 cm[12], rozpiętość skrzydeł 137–160 cm[13]; masa ciała samców 3170–5100 g, samic 3180 g[8]. Samce są nieco większe od samic. Charakteryzuje się krótką szyją i małą głową oraz krótkim, tępym dziobem, pokrytym prawie do końca zielonkawą woskówką. Nogi są różowe z czarnymi palcami o mocnych pazurach i głęboko wciętych błonach pławnych. Upierzenie jest popielate z ciemniejszymi plamami na skrzydłach.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Żyje na otwartych, trawiastych stokach. Ptak ten prowadzi głównie lądowy tryb życia, rzadko wchodzi do wody. Żywi się pokarmem roślinnym, żerując na trawiastych plażach i stokach. Poza sezonem lęgowym towarzyski, przemieszcza się w niewielkich stadach. Kapodzioby do lęgów przystępują w chłodnej porze roku (lipiec - sierpień). Gniazdo jest umieszczane na ziemi, w dołku pod skałami i krzewami. Samica składa 4–5 jaj, które wysiaduje przez 34–37 dni[13].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje kapodzioba za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji szacuje się na 16–18 tysięcy osobników[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cereopsis novaehollandiae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d J. Latham: Supplementum Indicis Ornithologici, Sive Systematis Ornithologiae. Londini: Leigh Et Sotheby, 1801, s. lxvii. (łac.).
- ↑ Cereopsis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-13] (ang.).
- ↑ L.J.P. Vieillot: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 23. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 336. (fr.).
- ↑ a b BirdLife International, Cereopsis novaehollandiae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2019-2 [dostęp 2019-11-10] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anserinae Vigors, 1825 - gęsi (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-10].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-25]. (ang.).
- ↑ a b c C. Carboneras & G.M. Kirwan: Cape Barren Goose (Cereopsis novaehollandiae). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2017. [dostęp 2017-11-11]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cereopsis [dostęp 2017-11-11].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Novaehollandae [dostęp 2017-11-11].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Grisea [dostęp 2017-11-11].
- ↑ P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski & B. Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 244, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
- ↑ a b E. Keller, E. Bezzel , K. Koenig, B. Kremer, J.H. Reichholf (red.), F. Sauer, K.-L. Schuchmann, A. Sigl, R. Witt & G. Steinbach (red.): Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 87, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7311-181-6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).