Cerkiew św. Łukasza w Leszczynach

Cerkiew św. Łukasza
	509 z dnia 12.06.1987.
	cerkiew parafialna
	; Widok od strony prezbiterium
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Leszczyny
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	przemysko-gorlicka
Wezwanie	św. Łukasza
Wspomnienie liturgiczne	18/31 października
Historia
Data zakończenia budowy	1835
Data poświęcenia	1835
Aktualne przeznaczenie	czynna świątynia prawosławna
Poprzednie wyznanie	greckokatolickie (1835–1947);; rzymskokatolickie (1947–1968)
Dane świątyni
Styl	łemkowska
Świątynia; • materiał bud.	; • drewno
Wieża kościelna; • liczba wież	; 3
Kopuła; • liczba kopuł	; 3
Liczba ikonostasów	1
	Położenie na mapie gminy Uście Gorlickie Leszczyny, cerkiew
	Położenie na mapie Polski Leszczyny, cerkiew
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Leszczyny, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu gorlickiego Leszczyny, cerkiew
	49°34′02,7″N 21°08′13,2″E/49,567417 21,137000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew pod wezwaniem św. Łukasza – prawosławna cerkiew parafialna^[1] w Leszczynach. Należy do dekanatu Gorlice diecezji przemysko-gorlickiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Świątynia leży na szlaku architektury drewnianej w Województwie Małopolskim.

Historia

Pierwsza cerkiew w Leszczynach została zbudowana w 1613. Obecny budynek powstał jednak znacznie później – w 1835. W 1909 została ona wyremontowana, zaś dach pokryty blachą. Po akcji „Wisła” budynek zaadaptowano na kościół rzymskokatolicki. W 1968, po powrocie części wysiedlonych Łemków, została przekazana w użytkowanie Kościołowi Prawosławnemu. Była remontowana w 1978 oraz w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych^[2]. Obiekt wpisano do rejestru zabytków 12 czerwca 1987 pod nr 509^[3]. W 2007 na przycerkiewnym cmentarzu pochowano pisarza Mirosława Nahacza. Na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego świątynia stała się wyłączną własnością tego Kościoła^[4].

Widok od strony poł.-zach.
Pomnik Mirosława Nahacza na przycerkiewnym cmentarzu
Widok od strony północnej

Architektura i wyposażenie

Cerkiew w Leszczynach jest drewniana, trójdzielna, o konstrukcji zrębowej. Nad przedsionkiem wznosi się wieża zwieńczona pseudolatarnią. Podobne konstrukcje znajdują się ponad nawą i węższym od niej prezbiterium.

Wewnątrz polichromia architektoniczno-ornamentalno-figuralna wykonana w 1909. Z tego roku pochodzi także kompletny trzyrzędowy ikonostas malowany na kolor brązowo-złoty przez malarza Biniata, z ikoną Boga Ojca zawieszoną ponad wizerunkiem Chrystusa^[5]. Na drzwiach diakońskich namalowano postacie świętych Wawrzyńca i Szczepana.

Elewacja wschodnia
Cmentarz przycerkiewny
Elewacja frontowa

Przypisy

↑ Kalendarz Prawosławny 2017, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 194
↑ Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss. 132, 133 ISBN 83-89188-08-2
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .
↑ Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. 2010 nr 7 poz. 43), isap.sejm.gov.pl
↑ Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, BartłomiejB. Cisowski i inni, Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, 2010, s. 220, ISBN 978-83-60538-61-6, OCLC 995427727 .

Bibliografia

G. i Z. Malinowscy, E. i P. Marciniszyn, Ikony i cerkwie. Tajemnice łemkowskich świątyń, Carta Blanca, Warszawa 2009, ISBN 978-83-61444-15-2

[1] Kalendarz Prawosławny 2017, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 194

[2] Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss. 132, 133 ISBN 83-89188-08-2

[3] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .

[4] Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. 2010 nr 7 poz. 43), isap.sejm.gov.pl

[5] Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, BartłomiejB. Cisowski i inni, Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, 2010, s. 220, ISBN 978-83-60538-61-6, OCLC 995427727 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]