Cerkiew św. Jana Aliturgetos w Nesebyrze
42°39′26″N 27°43′59″E/42,657222 27,733056| cerkiew | |||||||||||
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Bułgarii  | |||||||||||
| 42°39′26″N 27°43′59″E/42,657222 27,733056
| |||||||||||
Cerkiew św. Jana Aliturgetos w Nesebyrze – zrujnowana[1] zabytkowa prawosławna cerkiew w bułgarskim mieście Nesebyr[2].
Cerkiew stoi u szczytu wysokich schodów, które pierwotnie tworzyły antyczny teatr[2], poniżej nich są Brama Portowa[3], ruiny bizantyńskich fortyfikacji i nieczynny port[4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew o wymiarach 18,50 na 10,25 metra[5] została zbudowana w XIII lub XIV wieku[6] w stylu ozdobnym, z białych bloków kamienia układanych naprzemiennie z czerwonymi cegłami[3] i jest najwyrazistszym w mieście przykładem tego stylu budowy[7].
Oprócz zastosowanych materiałów budowlanych, zewnętrzne ściany cerkwi ozdobione zostały dodatkowo licznymi detalami architektonicznymi, takimi jak fryz lombardzki, kamienne konsole, blankowane ceglane gzymsy, słońca, krzyże, figury szachowe, warkocze z monogramami, liście akantu, ptaki, lwy i gryfy. Ściany budowli ozdobiono freskami, natomiast biało-czerwono-zieloną marmurową podłogę pokryto mozaiką o geometrycznym wzorze. W kruchcie cerkwi odkryto grobowiec, prawdopodobnie fundatora budowli[7].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Jej nazwa pochodzi od greckiego słowa aliturgetos (αλειτούργητος), które oznacza obiekt niepoświęcony. Zgodnie z miejską legendą jeden z jej budowniczych zginął na budowie na skutek nieszczęśliwego wypadku, a ówczesne prawo kanoniczne zabraniało używania jako świątyń miejsc, w których zginął człowiek[2], w związku z czym nigdy nie odbyło się w niej nabożeństwo[7]. Według legendy została zniszczona przez oddziały łacińskiego (katolickiego) księcia Amadeusza Sabaudzkiego w połowie XIV wieku, a po najeździe osmańskim (tureckim) i rozpoczęciu tureckiej okupacji pod koniec tego samego stulecia nie było możliwości naprawy cerkwi[3].
Zniszczenie i restauracja[edytuj | edytuj kod]
Budowla została poważnie zniszczona przez trzęsienie ziemi w 1913 r.[6], w efekcie którego runęła południowa i zachodnia część cerkwi[7]. W latach 30. i 70. przeprowadzono szeroko zakrojone prace renowacyjne[8]. Do dnia dzisiejszego w dobrym stanie zachowane zostały mury świątyni, bez sklepień[2].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykorzystane w artykule źródła nie pozwalają stwierdzić, który ze świętych o tym imieniu jest patronem świątyni.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gdy znudzi Słoneczny Brzeg: W cieniu cerkwi Nesebyru. Stowarzyszenie Bałkanistyka. [dostęp 2019-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-13)]. (pol.).
- ↑ a b c d Paweł, Nesebyr (Nesebar) – perła wschodnich Bałkanów [online], adventum, 12 lipca 2018 [dostęp 2019-06-09] (pol.).
- ↑ a b c Przykładem architektury bizantyjskiej są okazałe ruiny cerkwi Świętego Jana Aliturgetosa. [dostęp 2019-06-12]. (pol.).
- ↑ Church of St John Aliturgetos. Michelin Travel Partner. [dostęp 2019-06-12]. (ang.).
- ↑ St. John Aliturgetos Church - Nessebar. Bulgaria-Guide. [dostęp 2019-06-12]. (ang.).
- ↑ a b Nesebyr. Od cerkwi do cerkwi - Otwarty Przewodnik Krajoznawczy [online] [dostęp 2019-06-09] (pol.).
- ↑ a b c d Cerkiew Św. Jana Aliturgetosa. [dostęp 2019-06-12]. (pol.).
- ↑ Nesebyr (Несебър). Marek Skakuj. [dostęp 2019-06-12]. (pol.).
