Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej
nr rej. 755 z dnia 5.09.1964[1] | |||||||||||
kościół parafialny | |||||||||||
Państwo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||
Miejscowość | |||||||||||
Wyznanie | |||||||||||
Kościół | |||||||||||
Parafia | |||||||||||
Wezwanie |
Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny (obecnie) | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie gminy Krynica-Zdrój | |||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego | |||||||||||
49°28′57,6″N 21°01′16,5″E/49,482667 21,021250 |
Cerkiew św. Paraskewy Męczennicy w Czyrnej – dawna drewniana cerkiew greckokatolicka zbudowana w 1893, znajdująca się w Czyrnej.
Po 1947 zamieniona na kościół rzymskokatolicki i od 1951 pełni funkcję kościoła parafialnego pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny.
Cerkiew znajduje się na Szlaku architektury drewnianej w Województwie Małopolskim.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Zbudowana w 1893 według projektu austriackiego architekta Delavo, z pochodzenia Francuza, o czym informuje tablica pamiątkowa wewnątrz cerkwi. W budowie uczestniczyła cała wieś pod przewodnictwem parocha Antoniego Konstantynowicza. Odnawiana i przebudowana w 1933. W latach 1979–83 przywrócono wnętrzu pierwotny wygląd odnowiono niektóre elementy wyposażenia[2].
Cerkiew łemkowska, typ epigonalny, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: wydłużone prezbiterium zamknięte trójbocznie, szeroka nawa, sprawiająca wrażenie transeptu i prostokątny babiniec. Nawa i wsch. część babińca optycznie tej samej wysokości co prezbiterium. Przy prezbiterium od pn. zakrystia. Ściany szalowane pionowym deskowaniem, dachy kryte blachą[3]. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, lekko pochyła, ze słupami wbudowanymi w zachodnią część wydłużonego babińca, z pseudoizbicą i gzymsem zegarowym bez zegarów.
W bocznych ścianach nawy duże, potrójne okna. Nad oknami ozdobne, zadaszone półkola z okrągłymi okienkami, nawiązujące do gzymsu zegarowego na wieży. Nad nawą spłaszczona kopuła z pseudolatarnią i cebulastym hełmem. Nad wieżą hełm z cebulastą kopułą i latarnią. Nad wschodnią częścią babińca dach dwuspadowy. Nad prezbiterium dach kalenicowy z małą latarnią pozorną. Hełmy nad nawą i wieżą zwieńczone żelaznymi krzyżami.
-
Elewacja południowa
-
Widok od prezbiterium
-
Elewacja frontowa
Nad nawą sklepienie kolebkowe (beczkowe). Ikonostas z XX w., wykonany prawdopodobnie podczas remontu ok. 1933 umieszczony jest w prezbiterium i dzieli je na dwie części. Za ikonostasem ołtarzyk M.B. z Dzieciątkiem. Obok na ścianie ikona rokokowa św. Paraskewy z II poł. XVIII w. Ubrana dostatnio święta trzyma w rękach szablę i palmę męczeństwa. Ikonę znalazł na strychu plebanii ks. Mieczysław Czekaj. Mogła być ufundowana przez konfederatów barskich i namalowana na podobieństwo św. Barbary. W północno-wschodnim narożniku nawy ołtarz barokowy z obrazem Złożenia do Grobu z II poł. XVII w. Obok ołtarza ikona Opieki Bogurodzicy z pocz. XVIII w.; na jej ramie przymocowana korona, jedna z dwóch, jakie przytrzymywano nad głowami nowożeńców podczas zaślubin. Najstarsza ikona, XVII-wieczna Ostatnia Wieczerza w owalnej ramie, pochodząca z poprzedniej cerkwi przechowywana jest w zakrystii.
Przy cerkwi kamienna dzwonnica parawanowa z przełomu XIX i XX. W pobliżu cerkwi znajduje się plebania i spichlerz z XIX w. Ok. 200 m. na północ od cerkwi dawny cmentarz, na którym zachowało się kilka kamiennych nagrobków[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2016-12-08] .
- ↑ Praca zbiorowa: Szlak Architektury Drewnianej Małopolska. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków 2010, s. 219,220. ISBN 978-83-60538-61-6.
- ↑ a b Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2003, s. 94,95. ISBN 83-89188-08-2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku - praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1997
- Ryszard Brykowski - Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986
- Zabytkowe cerkwie w powiecie nowosądeckim
- Świątynie pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny
- Obiekty sakralne w gminie Krynica-Zdrój
- Zabytkowe kościoły w powiecie nowosądeckim
- Drewniane cerkwie w województwie małopolskim
- Drewniane kościoły w województwie małopolskim
- Czyrna
- Kościoły w diecezji tarnowskiej
- Budynki w Polsce oddane do użytku w 1893