Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cerkiew św. Paraskewy
obecnie kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny
755 z dnia 5.09.1964[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Czyrna

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Niepokalanego Serca NMP w Czyrnej

Wezwanie

Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny (obecnie)
św. Paraskewy Męczennicy (poprzednio)

Położenie na mapie gminy Krynica-Zdrój
Mapa konturowa gminy Krynica-Zdrój, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Czyrna, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Czyrna, cerkiew”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Czyrna, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego
Mapa konturowa powiatu nowosądeckiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Czyrna, cerkiew”
Ziemia49°28′57,6″N 21°01′16,5″E/49,482667 21,021250
Dzwonnica

Cerkiew św. Paraskewy Męczennicy w Czyrnej – dawna drewniana cerkiew greckokatolicka zbudowana w 1893, znajdująca się w Czyrnej.

Po 1947 zamieniona na kościół rzymskokatolicki i od 1951 pełni funkcję kościoła parafialnego pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny.

Cerkiew znajduje się na Szlaku architektury drewnianej w Województwie Małopolskim.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Zbudowana w 1893 według projektu austriackiego architekta Delavo, z pochodzenia Francuza, o czym informuje tablica pamiątkowa wewnątrz cerkwi. W budowie uczestniczyła cała wieś pod przewodnictwem parocha Antoniego Konstantynowicza. Odnawiana i przebudowana w 1933. W latach 1979–83 przywrócono wnętrzu pierwotny wygląd odnowiono niektóre elementy wyposażenia[2].

Cerkiew łemkowska, typ epigonalny, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: wydłużone prezbiterium zamknięte trójbocznie, szeroka nawa, sprawiająca wrażenie transeptu i prostokątny babiniec. Nawa i wsch. część babińca optycznie tej samej wysokości co prezbiterium. Przy prezbiterium od pn. zakrystia. Ściany szalowane pionowym deskowaniem, dachy kryte blachą[3]. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, lekko pochyła, ze słupami wbudowanymi w zachodnią część wydłużonego babińca, z pseudoizbicą i gzymsem zegarowym bez zegarów.

W bocznych ścianach nawy duże, potrójne okna. Nad oknami ozdobne, zadaszone półkola z okrągłymi okienkami, nawiązujące do gzymsu zegarowego na wieży. Nad nawą spłaszczona kopuła z pseudolatarnią i cebulastym hełmem. Nad wieżą hełm z cebulastą kopułą i latarnią. Nad wschodnią częścią babińca dach dwuspadowy. Nad prezbiterium dach kalenicowy z małą latarnią pozorną. Hełmy nad nawą i wieżą zwieńczone żelaznymi krzyżami.

Nad nawą sklepienie kolebkowe (beczkowe). Ikonostas z XX w., wykonany prawdopodobnie podczas remontu ok. 1933 umieszczony jest w prezbiterium i dzieli je na dwie części. Za ikonostasem ołtarzyk M.B. z Dzieciątkiem. Obok na ścianie ikona rokokowa św. Paraskewy z II poł. XVIII w. Ubrana dostatnio święta trzyma w rękach szablę i palmę męczeństwa. Ikonę znalazł na strychu plebanii ks. Mieczysław Czekaj. Mogła być ufundowana przez konfederatów barskich i namalowana na podobieństwo św. Barbary. W północno-wschodnim narożniku nawy ołtarz barokowy z obrazem Złożenia do Grobu z II poł. XVII w. Obok ołtarza ikona Opieki Bogurodzicy z pocz. XVIII w.; na jej ramie przymocowana korona, jedna z dwóch, jakie przytrzymywano nad głowami nowożeńców podczas zaślubin. Najstarsza ikona, XVII-wieczna Ostatnia Wieczerza w owalnej ramie, pochodząca z poprzedniej cerkwi przechowywana jest w zakrystii.

Przy cerkwi kamienna dzwonnica parawanowa z przełomu XIX i XX. W pobliżu cerkwi znajduje się plebania i spichlerz z XIX w. Ok. 200 m. na północ od cerkwi dawny cmentarz, na którym zachowało się kilka kamiennych nagrobków[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2016-12-08].
  2. Praca zbiorowa: Szlak Architektury Drewnianej Małopolska. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków 2010, s. 219,220. ISBN 978-83-60538-61-6.
  3. a b Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2003, s. 94,95. ISBN 83-89188-08-2.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku - praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1997
  • Ryszard Brykowski - Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986