Cerkiew Opieki Matki Bożej w Bielance
A-363 z 14 marca 1984[1] | |||||||||||||
cerkiew parafialna | |||||||||||||
Widok ogólny cerkwi | |||||||||||||
Państwo | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||
Kościół | |||||||||||||
Parafia |
• greckokatolicka: Opieki Przenajświętszej Bogurodzicy w Bielance | ||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
1/14 października | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Gorlice | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu gorlickiego | |||||||||||||
49°35′22,5″N 21°07′06,9″E/49,589583 21,118583 |
Cerkiew Opieki Matki Bożej – zabytkowa greckokatolicka cerkiew parafialna znajdująca się w Bielance. Użytkowana również przez katolików obrządku łacińskiego.
Cerkiew włączono do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza cerkiew w Bielance została zbudowana w 1650. Zachowana do dziś świątynia jest jednak o 103 lata młodsza (1753) i znajduje się w innym miejscu, niż wcześniejszy obiekt. W 1947, w czasie wysiedleń ludności łemkowskiej z Bielanki w ramach Akcji „Wisła”, cerkiew została podpalona, jednak zniszczeniu uległ tylko dach. Po 1947 obiekt przejął Kościół łaciński. Budynek został odremontowany i przykryty dachem kalenicowym. W drugiej połowie lat 50. dawni mieszkańcy Bielanki zaczęli wracać do wsi i cerkiew stała się świątynią parafii prawosławnej, jednak katolicy obrządku łacińskiego zachowali prawo jej współużytkowania. Po 1989 legalnie działać zaczął również Kościół greckokatolicki i również jego parafia otrzymała możliwość korzystania z obiektu.
-
Widok od strony południowej
-
Od strony wschodniej
-
Od północy
Na mocy ustawy[2] cerkiew w Bielance, jako jedyna z cerkwi w południowej Polsce, o jakie spór toczyły Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny i Kościół Greckokatolicki w Polsce, przeszła na własność tego drugiego, za odszkodowaniem dla prawosławnych[3]. Obecnie w cerkwi odprawiane są nabożeństwa rzymskokatolickie i greckokatolickie. Świątynia służyła również miejscowej parafii prawosławnej do czasu zbudowania przez prawosławnych własnej cerkwi (wrzesień 2014).
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Cerkiew w Bielance jest typową cerkwią łemkowską, drewnianą, trójdzielną. Ponad przedsionkiem wznosi się wieża o konstrukcji słupowo-ramowej z izbicą malowaną na niebiesko, z zielonymi obramowaniami okien. Po remoncie w latach 90. XX w. został przywrócony pierwotny kształt dachów – namiotowego nad nawą i kalenicowego nad prezbiterium. Wszystkie trzy części cerkwi zwieńczone są baniastymi hełmami.
We wnętrzu zachował się czterorzędowy ikonostas oraz polichromowany krzyż, który łączy typową dla Kościoła greckokatolickiego formę (trzy belki) z łacińskim przedstawieniem postaci Jezusa – przebite gwoździami stopy są nałożone na siebie, a nie, jak w sztuce bizantyjskiej, ułożone równolegle.
-
Wnętrze
-
Wnętrze
-
Na przycerkiewnym cmentarzu
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .
- ↑ Art. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. 2010 nr 7 poz. 43), isap.sejm.gov.pl
- ↑ Dorota Mękarska, Podkarpackie cerkwie będą przekazane prawosławnym
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paweł Kutaś , Zabytki architektury drewnianej powiatu gorlickiego, Zakrzów: Wydawnictwo PROMO, 2013, ISBN 978-83-60941-46-1, OCLC 922261638 .
- G. i Z. Malinowscy, E. i P. Marciniszyn: Ikony i cerkwie. Tajemnice łemkowskich świątyń, Carta Blanca, Warszawa 2009, ISBN 978-83-61444-15-2
- Cerkwie w Bielance
- Zabytkowe cerkwie w powiecie gorlickim
- Świątynie pod wezwaniem Opieki Matki Bożej
- Zabytkowe kościoły w powiecie gorlickim
- Kościoły w diecezji tarnowskiej
- Drewniane cerkwie w województwie małopolskim
- Drewniane kościoły w województwie małopolskim
- Cerkwie archieparchii przemysko-warszawskiej
- Architektura I Rzeczypospolitej (województwo krakowskie)