Cerkiew prawosławna Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem
A-44 z dnia 03.03.2006. | |||||||||||||||||||||||
cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||||||||
Diecezja | |||||||||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
1/14 listopada | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Sękowa | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu gorlickiego | |||||||||||||||||||||||
49°33′44,2″N 21°20′10,6″E/49,562278 21,336278 |
Cerkiew pod wezwaniem Świętych Kosmy i Damiana – prawosławna cerkiew parafialna w Bartnem. Należy do dekanatu Gorlice diecezji przemysko-gorlickiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Świątynia znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Historia, opis
[edytuj | edytuj kod]Cerkiew wzniesiono w 1928 (konsekrowano 14 listopada, w uroczystość Świętych Kosmy i Damiana) w stylu wschodniołemkowskim. Po wysiedleniach ludności łemkowskiej w ramach akcji „Wisła” (1947) świątynia została zamknięta; w budynku urządzono owczarnię. Przywrócenie cerkwi do funkcji liturgicznych nastąpiło w 1958 r., w związku z powrotem części wysiedleńców i reaktywacją parafii prawosławnej w Bartnem. W latach 1968–1969 obiekt został gruntownie wyremontowany.
Jest to budowla drewniana, orientowana, trójdzielna z jedną szeroką nawą, o konstrukcji zrębowej, na wystającej ponad powierzchnię ziemi kamienno-ceglanej podmurówce. Ściany oszalowane poziomo deskami pomalowanymi w kolorze żółto-brązowym. Okna w nawie, babińcu i prezbiterium prostokątne. Dach dwuspadowy, kryty blachą z tyłu nad trójbocznym prezbiterium; trójpołaciowy z baniami nad nawą, prezbiterium i babińcem.
Pierwszy ikonostas został przywieziony w latach 30. z rozebranej cerkwi na Chełmszczyźnie, lecz w trakcie wysiedleń w 1947 został wywieziony, a pozostały jedynie po nim carskie wrota. Obecny ikonostas skomponowany jest ze współczesnych ikon. Wewnątrz cerkwi, na parapecie chóru muzycznego znajduje się 12 owalnych ikon (przedstawiających proroków), zachowanych z nieistniejącej świątyni z pobliskiej Świerzowej Ruskiej, rozebranej po 1947. W cerkwi znajduje się, druga już, kopia ikony Matki Bożej Poczajowskiej (pierwszą zabrali ze sobą mieszkańcy Bartnego wysiedlani w 1947). W babińcu umieszczono ikonę św. Michała Archanioła. Żyrandol cerkiewny („pająk”) pochodzi z miejscowej świątyni greckokatolickiej.
Teren przycerkiewny ogrodzono drucianą siatką. Wokół cerkwi rosły drzewa, które wycięto w 1995. W pobliżu świątyni stoi kamienny krzyż z napisem (nawiązującym do schizmy tylawskiej): „Na cześć i chwałę Pana Boga wykonali członkowie prawosławnej cerkwi w Bartnem nawróciwszy się z Unii – 17 marca 1928 roku”.
14 listopada 2016 w cerkwi – po raz pierwszy w jej historii – miały miejsce święcenia kapłańskie[1].
W 2017 na przycerkiewnym terenie oddano do użytku wolnostojącą dzwonnicę, na której zawieszono cztery dzwony. Obiekt poświęcił 14 listopada arcybiskup przemyski i gorlicki Paisjusz[2].
Uroczystość patronalna obchodzona jest 14 listopada (według starego stylu 1 listopada).
Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków 3 marca 2006 pod nr A-44[3].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Widok od strony południowej -
Widok od strony prezbiterium -
Świątynia w 2008 -
Wnętrze -
Otoczenie: pomnik Dmitrija Bortnianskiego -
2017: budowa dzwonnicy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mikołaj Grycz: Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem. orthodox.pl, 16 listopada 2016. [dostęp 2016-11-17]. (pol.).
- ↑ ks. Jarosław Grycz: Świętych Kosmy i Damiana w Bartnem. orthodox.pl, 16 listopada 2017. [dostęp 2017-11-17]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, nr 4 (377), rok 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 02039-4499, ss. 16–18.