Cerkiew św. Dymitra w Szczutkowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cerkiew św. Dymitra
A-275 z dnia 02.06.2008[1]
kościół filialny
Ilustracja
Elewacja boczna
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Szczutków

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Parafia Objawienia Pańskiego w Łukawcu

Wezwanie

św. Dymitra

Położenie na mapie gminy wiejskiej Lubaczów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Lubaczów, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczutków, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Szczutków, cerkiew”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Szczutków, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego
Mapa konturowa powiatu lubaczowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Szczutków, cerkiew”
Ziemia50°06′22,7″N 23°06′03,5″E/50,106306 23,100972

Cerkiew pod wezwaniem św. Dymitra w Szczutkowie – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1904 we wsi Szczutków.

Po 1947 użytkowana jako rzymskokatolicki kościół filialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca Parafii Objawienia Pańskiego w Łukawcu.

Cerkiew wpisano na listę zabytków w 2008. Została włączona do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Reprezentuje ostatnią fazę rozwoju drewnianej architektury sakralnej.

Historia obiektu[edytuj | edytuj kod]

W 1671 została wzniesiona drewniana cerkiew pw. św. Dymitra, w której znajdowała się Ewangelia, darowana w 1659 przez miejscowego gospodarza Kaczmara[2].

Obecna cerkiew wzniesiona w 1904 z inicjatywy parocha Antoniego Jocewa przy wsparciu kolatora i ze składek wiernych, a poświęcił ją dziekan lubaczowski Michał Kokurewicz 7 listopada 1905. Stoi dokładnie tam gdzie jej dwie poprzedniczki. Pierwsza cerkiew w Szczutkowie istniała już w XVI wieku kiedy powstała parafia ruska, następną wybudowano w 1671 i została rozebrana. W czerwcu 1915 cerkiew została uszkodzona w trakcie działań wojennych. Wyremontowana w 1947 i w latach 1990–1991; wówczas założono nowe ramy okienne, wymieniono szalunek, rynny oraz zbudowano ganek.

Architektura i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Cerkiew w Szczutkowie posiada duże rozmiary i monumentalną sylwetkę wyraźnie nawiązującą do budowli murowanych. Wykonana z drewna konstrukcji zrębowej, na otynkowanej podmurówce, na planie krzyża łacińskiego, u układzie treflowym, orientowana, z zachowaniem trójdzielności. Zręby trzech głównych pomieszczeń na jednakowym poziomie: kwadratowa nawa przedłużona o obszerne prostokątne ramiona; mniejsze prezbiterium zamknięte trójbocznie z dwoma bocznymi prostokątnymi zakrystiami i babiniec na przedłużeniu nawy z zabudowanym gankiem wspartym na czterech fazowanych słupach. Nad nawą smukła ośmioboczna kopuła, dachy kalenicowe nad prezbiterium i babińcem wszystkie zakończone wieżyczkami z pozornymi latarniami[3].

Wnętrze nawy zamknięte kopułą zrębową na wysokim tamburze, w babińcu pozorne sklepienie kolebkowe i chór muzyczny wsparty na dwóch słupkach, Na sklepieniu w sanktuarium polichromia w formie gwiaździstego nieba. Z wyposażenia zachowały się ołtarz główny, dwa boczne i ambona z XVII i XIX wieku.

W cerkwi znajduje się obraz św. Wawrzyńca, obecnego patrona świątyni, z przełomu XVII i XVIII wieku, przywieziony tu w 1951 w czasie regulacji granicy pomiędzy Polską i ZSRR, z kościoła św. Marka (oo. pijarów) w Warężu (obecnie Ukraina).

Otoczenie świątyni[edytuj | edytuj kod]

Obok świątyni usytuowana jest drewniana dzwonnica konstrukcji słupowej, zbudowana na planie kwadratu i zwieźczona blaszanym dachem namiotowym. Powstała przed 1825, remontowana w 1895, 1903 oraz w 2010. Niedaleko cmentarz z zachowanymi krzyżami bruśnieńskimi.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2016-09-26].
  2. Szczutków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 871.
  3. Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 270, 271. ISBN 978-83-61577-68-3. OCLC 922211420.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]