Cesarstwo Wielkiej Japonii
| 1890–1947 | |||||
| |||||
| Hymn: (Panowanie Jego Cesarskiej Mości) | |||||
.svg)
| |||||
| Konstytucja | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Język urzędowy | |||||
| Stolica | |||||
| Ustrój polityczny |
monarchia konstytucyjna (1890–1940, 1945–1947)[1], | ||||
| Typ państwa | |||||
| Pierwszy cesarz |
Mutsuhito (Meiji) | ||||
| Ostatni cesarz |
Hirohito (Shōwa) | ||||
| Szef rządu |
premier Shigeru Yoshida | ||||
| Powierzchnia • całkowita |
| ||||
| Uchwalenie Konstytucji Meiji |
29 listopada 1890 | ||||
| Data likwidacji |
2 maja 1947 | ||||
| Religia dominująca | |||||
.svg)
Cesarstwo Wielkiej Japonii (jap. dawna pisownia: 大日本帝國, obecna: 大日本帝国 Dai-Nippon Teikoku; Dai-Nihon Teikoku) – oficjalna nazwa państwa japońskiego w okresie od 29 listopada 1890 do 2 maja 1947 roku.
Pierwsza konstytucja[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Dai-Nippon Teikoku została użyta w tytule konstytucji Meiji przyjętej w 1889 roku (weszła w życie rok później), a której pełna nazwa to: 大日本帝国憲法 Dai-Nippon Teikoku Kenpō[3][4].
Była to pierwsza konstytucja Japonii i jednocześnie pierwsza nowoczesna konstytucja w Azji. Przy jej tworzeniu skorzystano ze wzorów europejskich, ale przystosowano je do japońskich realiów i tradycji. Podstawą stała się konstytucja Prus z 1850 roku, gdyż podkreślano w niej pozycję monarchy, co było oczywiste dla Japończyków widzących „boskiego i nietykalnego” cesarza ponad wszystkim. Tylko „wieczny cesarz z nieprzerwanej od tysięcy pokoleń linii dynastycznej”, pochodzącej od bogini słońca Amaterasu, mógł stać na czele wielkiej japońskiej rodziny[5].
Godło i herb[edytuj | edytuj kod]
Złota, podwójna chryzantema o 16 płatkach (i kolejnych 16, widocznych na zewnętrznej krawędzi), symbol (kamon, herb, 菊の御紋 Kiku no Gomon) cesarza i rodziny cesarskiej (załączona w infoboksie) jest zwyczajowym, a nie oficjalnym godłem państwa[6].
Na konferencji dotyczącej doskonalenia międzynarodowego systemu transportowego (Paris Conference on Passports & Customs Formalities and Through Tickets), która została zorganizowana przez Ligę Narodów w Paryżu w 1920 roku, przyjęto ujednolicony na szczeblu międzynarodowym styl umieszczania godła narodowego na środku przedniej okładki paszportu (zeszytowego). Ze względu na to, że Japonia nie posiadała godła państwowego, wprowadzono w 1926 roku uproszczony wzór pojedynczej chryzantemy, bez zewnętrznej krawędzi[6].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Gwałtowna industrializacja i militaryzacja kraju doprowadziły do uzyskania przez Japonię pozycji mocarstwa. Wynikiem prowadzonej przez państwo polityki ekspansjonizmu i kolonializmu był udział Japonii w licznych wojnach: I wojnie chińsko–japońskiej (1894–1895), wojnie rosyjsko–japońskiej (1904–1905), I wojnie światowej (1915–1918), II wojnie chińsko-japońskiej (1937–1945) oraz II wojnie światowej (1941–1945). Doprowadziły one do powstania rozległego imperium liczącego u szczytu swojej potęgi ponad 7,4 mln km²[2], obejmującego, poza Wyspami Japońskimi, znaczne obszary w Chinach, Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii. W 1940 roku do władzy doszło skrajnie prawicowe Stowarzyszenie Wspierania Władzy Cesarskiej (Taisei-yokusankai, 1940–1945), co nasiliło japoński imperializm.
Udział w II wojnie światowej, który początkowo umożliwiał Japonii znaczną ekspansję terytorialną, ostatecznie zakończył się upadkiem imperium i trwającą siedem lat okupacją kraju przez wojska amerykańskie.
W dniu 3 maja 1947 roku weszła w życie nowa Konstytucja Japonii (日本国憲法 Nihon-koku Kenpō lub Nippon-koku Kenpō), ustawa zasadnicza zwana także Konstytucją Shōwa (昭和憲法 Shōwa-kenpō).
Japońskie posiadłości i terytoria zależne w latach 1872–1945[edytuj | edytuj kod]
Azja Wschodnia[edytuj | edytuj kod]
- Wyspy Riukiu (1872–1945; 1972-)
- Wyspy Kurylskie (1875–1945)
- Port Arthur (1894–1895; 1905–1945)
- Formoza (1895–1945)
- Korea (1910–1945)
- Karafuto (Sachalin; część południowa: 1905–1945; część północna: 1920–1925)
- Kiauczou (1914–1920; 1938–1945)
- Kazan Rettō (1891–1945; 1968-)
- Mandżukuo (1931–1945)
- Mengjiang (1936–1945)
- Strefa Kolei Południowomandżurskiej (1905–1935)
- Tiencin (1895–1945)
- Weihai (1895–1898)
- wschodnie Chiny (1937–1945)
- Hongkong (1941–1945)
Azja Południowo-Wschodnia[edytuj | edytuj kod]
- Andamany i Nikobary (1942–1945)
- Birma (1942–1945)
- Borneo Północne (1942–1945)
- Brunei (1942–1945)
- Filipiny (1942–1945)
- Holenderskie Indie Wschodnie (1942–1945)
- Kambodża (1941–1945)
- Laos (1941–1945)
- Malaje (1942–1945)
- Nowa Gwinea Australijska (1942–1944)
- Papua (1942–1943)
- Sarawak (1941–1945)
- Singapur (1942–1945)
- Tajlandia (1940–1945)
- Timor Portugalski (1942–1945)
- Wietnam (1940–1945)
- Wyspa Bożego Narodzenia (1942–1945)
- Wyspy Paracelskie (1939–1944)
- Wyspy Spratly (1941–1945)
Wyspy Oceanu Spokojnego[edytuj | edytuj kod]
- Attu i Kiska (1942–1943)
- Banaba (1942–1945)
- Guam (1941–1944)
- Karoliny (1914–1944)
- Mariany Północne (1914–1944)
- Nauru (1942–1945)
- Ogasawara (1876–1945; 1968-)
- Palau (1914–1944)
- Wake (1941–1945)
- Wyspy Gilberta (1941–1943)
- Wyspy Marshalla (1914–1944)
- Wyspy Salomona (1942–1943)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chronological table 5 1 December 1946 – 23 June 1947. National Diet Library. [dostęp 2020-08-14]. (ang.).
- ↑ a b To Rule the Earth.... Internet Archive: Wayback Machine. [dostęp 2011-03-26]. (ang.).
- ↑ 大日本帝国憲法 (Dai-Nippon Teikoku Kenpō). National Diet Library, 2004. [dostęp 2017-12-30]. (jap.).
- ↑ Izuru Shimura: 広辞苑. Tokyo: Iwanami Shoten, 1980, s. 1345.
- ↑ Ewa Pałasz-Rutkowska, Katarzyna Starecka: Japonia. Warszawa: Trio, 2004, s. 46, 47. ISBN 83-88542-84-2.
- ↑ a b 外交史料 Q&A パスポート関係. Ministry of Foreign Affairs of Japan. [dostęp 2022-11-03]. (jap.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Japanese Empire. Far East Prisoners of War Memorial Church. [dostęp 2011-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-27)]. (ang.).
- Index of Colonies and Dependencies – Japan. World Statesmen. [dostęp 2011-03-26]. (ang.).
