Chaber nadreński

Chaber nadreński
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	chaber
Gatunek	chaber nadreński
	Nazwa systematyczna
	Centaurea stoebe Tausch; xii. I. Erg. 42 1829
	Zasięg
	; Mapa występowania gatunku w Polsce
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chaber nadreński (Centaurea stoebe) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje w Europie Środkowej i południowo-wschodniej (północna i zachodnia granica zasięgu biegnie przez Łotwę, Polskę, Niemcy i Francję). Jako gatunek introdukowany rośnie w Ameryce Północnej i Australii^[5]. W Polsce gatunek pospolity na znacznym obszarze, na północnym i południowym wschodzie kraju gatunek nierzadki^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina zielna, słabo ulistniona, tworzy łany, osiąga wysokość do 80 cm. Rozgałęzia się w górnej połowie^[6].
Liście: Ułożone skrętolegle, złożone z segmentów o nieregularnych krawędziach, o długości 5–15 cm, mniej lub bardziej pokryte włoskami.
Kwiaty: Zebrane w koszyczki kwiatowe o 19–25,5 mm szerokości. Płatki korony fioletowe^[7].

Pąk kwiatowy
Kwiatostan
Owoce

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Siedlisko: Rośnie na suchych murawach, często na zboczach, poza tym na przydrożach i siedliskach ruderalnych^[6]. Na obszarach, na których jest inwazyjny, występuje głównie w siedliskach antropogenicznych (głównie w pobliżu dróg, sztucznych cieków wodnych, rurociągów), w miejscach gdzie gleby zostały naruszone przez działalność człowieka, pozbawionych pokrywy roślinnej^[8]^[7].

Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]

Chaber nadreński w naturalnym środowisku formuje gęste skupiska. Jego obecność w ekosystemach zmniejsza żywotność innych roślin, zmniejsza różnorodność gatunkową środowisk roślinnych. Jego zawartość obniża wartość żerowiska dla zwierząt. Wykazuje działanie allelopatyczne ujemne na pobliskie rośliny, hamując ich wzrost i rozwój. Przyczynia się do wzrostu erozji górnych warstw gleby^[7].

Systematyka i zmienność[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się trzy podgatunki^[9]:

C. stoebe subsp. australis Greuter
C. stoebe subsp. serbica Ochsmann
C. stoebe subsp. stoebe

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-04-05] (ang.).
↑ Centaurea stoebe Tausch. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-04-05].
↑ ^a ^b AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM., Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2001 .
↑ Taxon: Centaurea stoebe L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2018-04-05].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 501.
↑ ^a ^b ^c AKEPIC database. Alaska Exotic Plant Information Clearinghouse Database, University of Alaska Anchorage - Alaska Center for Conservation Science (UAA-ACCS) [dostęp 2020-11-29] .
↑ Chapter 11 Sustainable Control of Spotted Knapweed (Centaurea stoebe), [w:] D.G.D.G. Knochel D.G.D.G., T.R.T.R. Seastedt T.R.T.R., Management of Invasive Weeds, Springer Science + Business Media B.V., 2009 .
↑ Catalogue of Life : Centaurea stoebe L. [online], www.catalogueoflife.org [dostęp 2017-03-22] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-04-05] (ang.).

[tpl-3] Centaurea stoebe Tausch. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-04-05].

[Zajac-4] AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM., Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2001 .

[grin-5] Taxon: Centaurea stoebe L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2018-04-05].

[rutkowski-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 501.

[akepic-7] AKEPIC database. Alaska Exotic Plant Information Clearinghouse Database, University of Alaska Anchorage - Alaska Center for Conservation Science (UAA-ACCS) [dostęp 2020-11-29] .

[Knochel-8] Chapter 11 Sustainable Control of Spotted Knapweed (Centaurea stoebe), [w:] D.G.D.G. Knochel D.G.D.G., T.R.T.R. Seastedt T.R.T.R., Management of Invasive Weeds, Springer Science + Business Media B.V., 2009 .

[CoL2-9] Catalogue of Life : Centaurea stoebe L. [online], www.catalogueoflife.org [dostęp 2017-03-22] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]