Chaetomium
 Chaetomium elatum | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Chaetomium |
| Nazwa systematyczna | |
| Chaetomium Kunze Mykologische Hefte (Leipzig) 1: 15 (1817) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Chaetomium globosum Kunze 1817 | |
Chaetomium Kunze – rodzaj grzybów z typu workowców (Ascomycota)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
Chaetomiaceae, Sordariales, Sordariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Takson utworzył w 1817 r. Gustav Kunze[1]. Synonimy[2]:
- Bolacotricha Berk. & Broome 1851
- Bommerella Marchal 1885
- Botryotrichum Sacc. & Marchal 1885
- Botryotrichum subgen. Botryotrichum Sacc. & Marchal 1885
- Chaetomiotricha Peyronel 1914
- Cladochaete Sacc. 1912
- Emilmuelleria Arx 1986
- Vanhallia L. Marchand 1828
- Chaetomium ampullare Chivers 1912
- Chaetomium brevipilium L.M. Ames 1963
- Chaetomium caprinum Bainier 1910
- Chaetomium cochliodes Palliser 1910
- Chaetomium contortum Peck 1897[3]
- Chaetomium convolutum Chivers 1912
- Chaetomium crispatoideum Sergeeva 1956
- Chaetomium cruentum L.M. Ames 1963
- Chaetomium difforme W. Gams 1967
- Chaetomium elatum Kunze 1818
- Chaetomium flavum Omvik 1955
- Chaetomium globosum Kunze 1817
- Chaetomium megalocarpum Bainier 1910
- Chaetomium minutum Krzemien. & Badura 1954
- Chaetomium murorum Corda 1837
- Chaetomium ochraceum Tschudy 1937
- Chaetomium spiculipilium L.M. Ames 1963
- Chaetomium subterraneum Swift & Povah 1929
- Chaetomium spirale Zopf 1881
- Chaetomium tetrasporum S. Hughes 1946
- Chaetomium torulosum Bainier 1909
- Chaetomium trigonosporum (Marchal) Chivers 1915
- Chaetomium trilaterale Chivers 1912
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[4]. Wykaz gatunków polskich według Mułenko i in.[5]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju Chaetomium zaliczono kilkaset gatunków, ale wiele z nich w wyniku badań filogenetycznych zostało przeniesione do innych rodzajów. Chaetomium to grzyby mikroskopijne tworzące zazwyczaj powierzchowne askokarpy typu perytecjum, pokryte włoskami. Worki są często maczugowate i zanikające, zawierające osiem zarodników. Askospory zwykle w kształcie cytryny, zazwyczaj w kolorze oliwkowo-brązowym. Grzybnia często rośnie w zlepionych masach przypominających liny[6].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Są szeroko rozpowszechnione w atmosferze, glebie i osadach morskich, a niektóre gatunki mogą nawet przetrwać w ekstremalnych warunkach, takich jak słony piasek i biochemiczne baseny oczyszczalni ścieków. Wiele gatunków to grzyby endofityczne bezobjawowo występujące w zdrowych tkankach roślin lub organizmów morskich. Niektóre gatunki z rodzaju Chaetomium to grzyby chorobotwórcze, które mogą powodować reakcje alergiczne, grzybicę tarczycy, zakażenia skóry i inne choroby u ludzi (np. C. funicola i C. globosum). Wiele gatunków potencjalnie może być wykorzystane w biotechnologii i przemyśle. Na przykład C. cochliodes wytwarza pigmentu zwany cochliodinolem, który jest stosowany w przemyśle tekstylnym, C. variabile, C. elegans, C. fusiforme mogą być wykorzystane do produkcji biopaliw ze względu na ich zdolność do wytwarzania różnych enzymów, w tym celulaz i lakkaz. Wiele gatunków Chaetomium wytwarza związki biologicznie czynne, które mogą mieć potencjalne zastosowania w przemyśle farmaceutycznym, takie jak cytochalazyny przeciwnowotworowe (C. globosum), azafilony przeciwgrzybicze (C. fusiforme), pirony przeciwbakteryjne (C. microcephalum) i alkaloidy indolowe hamujące α-glikozydazę (C. elatum)[7]. Niektóre gatunki to grzyby termofilne[8].
Różne gatunki Chaetomium zawierają duże ilości metabolitów o różnych funkcjach. Do 2023 r. wyizolowano i zidentyfikowano co najmniej 500 wyspecjalizowanych metabolitów z 40 gatunków rodzaju Chaetomium, a wiele z tych związków zostało przetestowanych w szerokim zakresie aktywności biologicznych, w tym cytotoksycznych, przeciwnowotworowych, przeciwzapalnych, przeciwdrobnoustrojowych, przeciwutleniających, neuroprotekcyjnych, hamujących tyrozynazę, hamujących α-glukozydazę i α-amylazę, fitotoksycznych i hamujących wzrost roślin[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-11-29] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-11-29] (ang.).
- ↑ Według Index Fungorum takson niepewny.
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2024-11-29] (ang.).
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, s. 227–231, ISBN 978-83-89648-75-4.
- ↑ A.H. Chivers, A monograph of the genera Chaetomium and Ascotricha, „Mem. Torrey Bot. Club”, 14, 1915, s. 155–240.
- ↑ a b Qian-Ru Rao, Jian-Bo Rao, Min Zhao, Chemical diversity and biological activities of specialized metabolites from the genus Chaetomium: 2013–2022, „Phytochemistr”, 210, 2023, DOI: 10.1016/j.phytochem.2023.113653.
- ↑ Anil K. Patel, Ashok Pandey, Thermostable cellulases: Current status and perspectives, „Bioresource Technology”, 2019 [dostęp 2025-01-21] (ang.).