Kominiarczyk amerykański
| Chaetura pelagica[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kominiarczyk amerykański | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym zimowiska | |||
Kominiarczyk amerykański[5] (Chaetura pelagica) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae), zamieszkujący Amerykę Północną, a zimujący w Ameryce Południowej. Narażony na wyginięcie.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Hirundo Pelagica, a jako miejsce występowania wskazał Amerykę[6]; ponieważ Linneusz oparł swój opis o wcześniejszą publikację Marka Catesby’ego[6][7], uściślono, że miejscem typowym był stan Karolina Południowa[2][3].
Dawniej łączony w jeden gatunek z kominiarczykiem szarobrzuchym (C. vauxi) i jednobarwnym C. chapmani[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Mały, brązowy, ciemniejszy wierzch ciała i skrzydła; jaśniejsze od spodu, najjaśniejsza barwa na gardle i górnej części piersi. Skrzydła wąskie, długie; ogon sztywny, krótki, po rozłożeniu zaokrąglony. Stosiny sterówek wystają poza końce chorągiewek, przypominają ości. Dziób krótki, bardzo szeroki.
- Rozmiary
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Na wschód od środkowej i południowo-środkowej części Ameryki Północnej (południowo-środkowa i południowo-wschodnia Kanada, środkowe i wschodnie USA[8]). Zimuje w górnym basenie Amazonki i dalej na zachód po wybrzeża Pacyfiku; na południu po północne Chile[2].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
- Rozród
- Buduje małe gniazda, które zbudowane są ze źdźbeł zlepionych śliną, przyczepia je w kominach lub wypróchniałych drzewach. Jaja odnotowywano od maja do lipca[10]. W lęgu 2–7 jaj[10].
- Zachowanie
- Lata szybko, płytko uderza skrzydłami, po czym leci lotem ślizgowym. Często lata w małych, krzykliwych grupach.
- Pożywienie
- Żywi się pająkami i owadami, głównie z rzędu muchówek i błonkoskrzydłych[10].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2018 roku klasyfikuje kominiarczyka amerykańskiego jako gatunek narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable). Wcześniej, od 2010 roku miał on status gatunku bliskiego zagrożenia (NT – Near Threatened), a jeszcze wcześniej – gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern). Choć gatunek ten jest nadal liczny (7,7 miliona dorosłych osobników według szacunków z 2016 roku), jego liczebność szybko spada w związku z utratą miejsc do gniazdowania[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chaetura pelagica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Chimney Swift (Chaetura pelagica). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-06)]. (ang.).
- ↑ a b D. Lepage: Chimney Swift Chaetura pelagica. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-01]. (ang.).
- ↑ a b Chaetura pelagica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Chaeturini Bonaparte, 1857 (wersja: 2020-01-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-11].
- ↑ a b K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 192 (łac.).
- ↑ M. Catesby, The natural history of Carolina, Florida and the Bahama Islands..., t. 2 (suplement), Londyn 1747, s. 8 (ang. • fr.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owlet-nightjars, treeswifts, swifts. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-11]. (ang.).
- ↑ a b c Chimney Swift Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-01]. (ang.).
- ↑ a b c Species factsheet: Chaetura pelagica. BirdLife International. [dostęp 2020-06-11]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Chimney Swift. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).