Przejdź do zawartości

Chelodyna australijska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chelodyna australijska
Chelodina longicollis[1]
(Shaw, 1794)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Rząd

żółwie

Podrząd

żółwie bokoszyjne

Rodzina

matamatowate

Rodzaj

Chelodina

Gatunek

chelodyna australijska

Synonimy
  • Testudo longicollis Shaw, 1794[2]
  • Emys longicollis (Shaw, 1794)[3]
  • Chelodina novae-hollandiae Duméril & Bibron, 1835 (nomen subst.)[3]
  • Chelodina sulcifera Gray, 1855[3]
  • Chelodina sulcata Gray, 1856[3]

Chelodyna australijska[4], żółw wężoszyi, żółw długoszyjny[5], wężogłówka australijska[5] (Chelodina longicollis) – gatunek żółwia z rodziny matamatowatych (Chelidae).

Karapaks owalny, rozszerzający się w tylnej części, o bokach zawiniętych do góry, barwy ciemnobrązowej lub brązowo-czarnej po czarny, przez który przebiega głęboki rowek rozszerzający się w kierunku głowy. Tarczki brzeżne uniesione w części nad ogonem, boczne zaś z tendencją do podnoszenia się wraz z wiekiem osobnika. Plastron bardzo duży z głębokim wcięciem przy końcu, barwy takiej samej jak karapaks z kremowymi plamami, które niekiedy są niewielkie, a niekiedy nie ma ich w ogóle. Głowa mała i wąska, wraz z wiekiem nieco się rozszerza. Szyja bardzo długa, dochodząca do 60% długości karapaksu, pokryta małymi wyrostkami. Dość krótki ogon. Grzbietowa strona ciała ciemnoszara, brzuszna – od barwy kremowej do żółtej. Posiada gruczoły zapachowe, z których w przypadku zagrożenia wydzielany jest ostry, żółty płyn. Młode osobniki zwykle barwy czarnej z pomarańczowym paskiem wzdłuż obu stron szyi i żuchwy. Posiadają również pomarańczowe znaczenia w centralnej części każdej płytki plastronu oraz pod spodem tarczek brzeżnych karapaksu[6]. Dzięki dobrze rozwiniętym kręgom szyjnym głowa oraz szyja mogą sprawnie poruszać się na boki. Brak możliwości pionowego cofania głowy oraz podwijania skóry. Głowa i szyja chronione są przez poziome skręcenie pod karapaks[7]. Na odnóżach są poprzecznie ustawione łuski. Długość odnóży u dorosłych żółwi wynosi 10–13 cm długości.

Rozmiary

[edytuj | edytuj kod]

Karapaks samic do 30 cm długości, a samców do 25 cm długości[8].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Występuje powszechnie na terenach południowo-wschodniej i wschodniej Australii, od okolic miasta Port Lincoln, aż do ujścia rzeki Fitzroy. Spotykany przy ujściu rzeki Darling, Paroo i górnym biegu Cooper Creek. Występowanie żółwia wężoszyjego odnotowano również na wschód od Wielkich Gór Wododziałowych[6].

Biotop

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek słodkowodny[9]. Występuje głównie w rzekach, jeziorach oraz płytkich stawach. Można go spotkać również w pozostałościach po rzekach okresowych. Przeważnie bytuje na dnie, rzadko wypływa na powierzchnię[6].

Tryb życia

[edytuj | edytuj kod]

Aktywność dzienna. Długa szyja umożliwia wymianę gazową bez konieczności wypływania na powierzchnię wody[9] oraz narażania się na atak drapieżnika[10]. Posiada zdolność przechodzenia w stan estywacji w przypadku niesprzyjających warunków środowiskowych. Odbywa się ona na lądzie – przeważnie żółw zakopuje się w stercie liści. Często migruje po lądzie w poszukiwaniu pożywienia[6].

Odżywianie

[edytuj | edytuj kod]

Jest drapieżnikiem, żywi się małymi rybami, żabami, a także skorupiakami i ślimakami. Pomaga mu w tym długa szyja[9]. Pokarm wsysany jest do środka[6].

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

Samica składa od 6 do 23 jaj w okresie grudnia i stycznia[8]. Jaja mają przeważnie około 30 mm długości i 20 mm szerokości. Są białe, otoczone twardą skorupką, ważą około 6–7 g[6].

Zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

Dorosłe osobniki często padają ofiarą drapieżników takich jak: rybożer białobrzuchy (Haliaeetus leucogaster), dingo australijski (Canis dingo) oraz lis rudy (Vulpes vulpes). Wiele innych drapieżników żeruje również na gniazdach[6].

Znaczenie w ochronie środowiska

[edytuj | edytuj kod]

Chelodina longicollis uważany jest za gatunek bardzo powszechny. Chroniony jest jednak aktem prawnym zakazującym zabijania oraz hodowli zwierząt pochodzenia dzikiego. Choć jest gatunkiem dość trudnym w hodowli ze względu na zróżnicowaną dietę, można uzyskać pozwolenie na jego hodowlę pod warunkiem posiadania osobnika z legalnego źródła, a także niezabranego z dziczy. Występuje również powszechnie w wielu parkach narodowych[6]. Badania dowodzą także, że Chelodina longicollis ma udział w rozsiewaniu roślin na drodze endochorii[11].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Chelodina longicollis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. G. Shaw: Zoology of New Holland. Cz. 1. London: J. Sowerby, 1794, s. 19. (ang.).
  3. a b c d P. Uetz & J. Hallermann, Chelodina longicollis, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-02-25] (ang.).
  4. Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 359. ISBN 83-01-14344-4.
  5. a b W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 293, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
  6. a b c d e f g h Rod Kennett i inni, Chelodina longicollis (Shaw 1794) – Eastern Long-Necked Turtle, Common Long-Necked Turtle, Common Snake-Necked Turtle, [w:] Rhodin i inni, Conservation Biology of Freshwater Turtles and Tortoises: A Compilation Project of the IUCN/SSC Tortoise and Freshwater Turtle Specialist Group. Chelonian Research Monographs No. 5, 2009, s. 031.1–031.8, DOI10.3854/crm.5.031.longicollis.v1.2009 (ang.).
  7. Obst, F.J., 1986. Turtles, tortoises and terrapins. Edition Leipzig. Leipzig, Germany.
  8. a b Juszczyk W., 1978. Gady i płazy. Wiedza Powszechna, Warszawa.
  9. a b c Dobrowolska H., 1990. Gady. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa.
  10. Cogger H.G., Zweifel R.G., Kirshner D., 1993. Gady i płazy: encyklopedia zwierząt. Elipsa, Warszawa.
  11. Burgin S., Renshaw A., Epizoochory, Algae and the Australian Eastern Long-Necked Turtle Chelodina longicollis (Shaw), „The American Midland Naturalist”, 160 (1), 2008, s. 61–68, JSTOR20491365.