Chlorek rtęci(I)

Chlorek rtęci(I)
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	dichlorek dirtęci
	Inne nazwy i oznaczenia
Stocka	chlorek rtęci(I)
farm.	łac. hydrargyrum chloratum, Hydrargyrum chloratum mite, hydrargyri subchloridum
inne	pot., kalomel, daw. chlorek rtęciawy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Hg; 2Cl; 2
Masa molowa	472,09 g/mol
Wygląd	biały lub żółtawobiały, ciężki, miałki proszek, bez smaku i zapachu
Minerały	kalomel rodzimy
	Identyfikacja
Numer CAS	10112-91-1
PubChem	24956
InChI
	InChI=1S/2ClH.2Hg/h21H;;/q;;2+1/p-2
	InChIKey
	ZOMNIUBKTOKEHS-UHFFFAOYSA-L
Właściwości
	Gęstość
	7,16 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	praktycznie nierozpuszczalny: 0,004 g/kg (25 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	praktycznie nierozpuszczalny w etanolu i eterze dietylowym
Temperatura sublimacji	383 °C
Punkt potrójny	525 °C
Budowa
Typ hybrydyzacji i VSEPR	sp – liniowa
Moment dipolowy	0 D
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H301, H312, H315, H319, H335, H410
Zwroty P	P261, P273, P280, P301+P310, P302+P352+P312, P305+P351+P338
Numer RTECS	OV8740000
Dawka śmiertelna	LD50 210 mg/kg (szczur, drogą pokarmową)
	Podobne związki
Inne aniony	bromek rtęci(I), jodek rtęci(I)
Inne kationy	chlorek rtęci(II)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	S01AX01
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwgrzybicze
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	miejscowo
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Chlorek rtęci(I), pot. kalomel, Hg
2Cl
2 – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu solnego i rtęci na I stopniu utlenienia.

W temperaturze 400 °C lub pod wpływem światła (wówczas powoli czarnieje^[4]) ulega dysproporcjonowaniu na rtęć i chlorek rtęci(II)^[5]^[4]:

Hg
2Cl
2 ⇄ Hg + HgCl
2

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

środek antyseptyczny^[4] do zwalczania grzybów, owadów i chwastów^[5]
barwienie porcelany^[5] (domieszka do złotej farby)^[4]
środek przeczyszczający w weterynarii^[4]
wyrób elektrod kalomelowych^[5] (stosowanych stosunkowo rzadko ze względu na toksyczność związku)^[6]
w pirotechnice^[4]

Zastosowanie w medycynie[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na wysoką toksyczność, stosowany był bardzo rzadko w dermatologii (w wyjątkowych przypadkach), w leczeniu zewnętrznym zmian kiłowych oraz kłykcin – maść 30–33%^[7], trądziku i niektórych innych chorób skóry w stężeniach mniejszych 10–20%^{[potrzebny przypis]}.

Dawniej stosowany był do leczenia kiły. Pomimo tego, że ze względu na słabą rozpuszczalność w wodzie jego toksyczność jest mniejsza niż chlorku rtęci(II)), jest on na tyle szkodliwy, że jego stosowanie mogło doprowadzić do śmierci pacjenta^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 1393, OCLC 603050816 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-73, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
↑ ^a ^b Chlorek rtęci(I), karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 9 października 2021, numer katalogowy: 449199 [dostęp 2022-04-11] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kalomel w WIEM.pl.^{[niewiarygodne źródło?]}
↑ ^a ^b ^c ^d Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 182, ISBN 83-7183-240-0 .
↑ HelmuthH. Galster HelmuthH., pH Measurement and Control, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, s. 11, DOI: 10.1002/14356007.e19_e01 (ang.).
↑ StefaniaS. Jabłońska StefaniaS., Choroby Weneryczne, 1955, s. 230 .
↑ PerP. Enghag PerP., Encyclopedia of the elements. Technical data, history, processing, applications, Weinheim: Wiley-VCH, 2004, s. 800, ISBN 978-3-527-61233-8, OCLC 212131349 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[FP4-1] Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 1393, OCLC 603050816 .

[CRC-2] CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-73, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[SA-3] Chlorek rtęci(I), karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 9 października 2021, numer katalogowy: 449199 [dostęp 2022-04-11] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[wiem-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kalomel w WIEM.pl.^{[niewiarygodne źródło?]}

[psc-5] Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 182, ISBN 83-7183-240-0 .

[Ullmann-6] HelmuthH. Galster HelmuthH., pH Measurement and Control, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2005, s. 11, DOI: 10.1002/14356007.e19_e01 (ang.).

[Jabłońska-7] StefaniaS. Jabłońska StefaniaS., Choroby Weneryczne, 1955, s. 230 .

[Enghag-8] PerP. Enghag PerP., Encyclopedia of the elements. Technical data, history, processing, applications, Weinheim: Wiley-VCH, 2004, s. 800, ISBN 978-3-527-61233-8, OCLC 212131349 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

1. Litowców	LiCl NaCl KCl RbCl CsCl
2. Berylowców	BeCl 2 MgCl 2 CaCl 2 SrCl 2 BaCl 2 RaCl 2
3. Skandowców	ScCl 3 YCl 3 LaCl 3 AcCl 3
4. Tytanowców	TiCl 2 TiCl 3 TiCl 4 ZrCl 2 ZrCl 3 ZrCl 4 ZrOCl 2 HfCl 4 HfOCl 2
5. Wanadowców	VCl 2 VCl 3 VCl 4 VOCl VOCl 2 VOCl 3 NbCl 3 NbCl 5 NbOCl 3 TaCl 5
6. Chromowców	CrCl 2 CrCl 3 MoCl 2 (Mo 3Cl 6) MoCl 3 MoCl 4 MoCl 5 WCl 2 WCl 4 WCl 5 WCl 6
7. Manganowców	MnCl 2 MnCl 3 TcCl 3 ReCl 3 ReCl 5
8. Żelazowców	FeCl 2 FeCl 3 (Fe 2Cl 6) Fe 2Cl 5 RuCl 3 RuCl 4 OsCl 2 OsCl 3 OsCl 4
9. Kobaltowców	CoCl 2 CoCl 3 RhCl 3 IrCl 2 IrCl 3 IrCl 4
10. Niklowców	NiCl 2 PdCl 2 PtCl 2 PtCl 3 PtCl 4
11. Miedziowców	CuCl (Cu 2Cl 2) CuCl 2 Cu(OH)Cl AgCl AuCl AuCl 3 (Au 2Cl 6)
12. Cynkowców	ZnCl 2 Zn(OH)Cl 2 CdCl 2 Cd(OH)Cl 2 Hg 2Cl 2 HgCl 2
13. Borowców	BCl 3 AlCl 3 GaCl 2 GaCl 3 InCl InCl 2 InCl 3 TlCl TlCl 3
14. Węglowców	CCl 4 SiCl 4 GeCl 2 GeCl 4 GeOCl 2 SnCl 2 SnCl 4 Sn 2OCl 2 SnOCl 2 PbCl 2 Pb(OH)Cl PbCl 4
15. Azotowców	NCl 3 NH 4Cl NOCl PCl 2 PCl 3 POCl 3 PCl 5 AsCl 3 AsCl 5 SbCl 3 SbCl 5 BiCl 3 BiCl 2 BiOCl
16. Tlenowców	S 2Cl 2 SCl 2 SCl 4 SOCl 2 SO 2Cl 2 Se 2Cl 2 SeCl 4 SeO 2Cl 2 TeCl 2 TeCl 4 PoCl 2 PoCl 4
17. Fluorowców	ICl ICl 3 BrCl