Choroba Derzsyego
Choroba Derzsyego (wym. „choroba derżjego”[1]; parwowiroza gęsi) – niebezpieczna, wysoce zaraźliwa choroba wirusowa drobiu wodnego (gęsi i kaczek piżmowych; sporadycznie notowane zakażenia u gęsi śnieżnych i bernikli kanadyjskich[2]). Została zidentyfikowana przez węgierskiego badacza Domokosa Derzsyego (1914–1975[3]) w roku 1967[4][5], a w roku 1974 World's Poultry Sciences Association nadała jej nazwę Derzsy's disease[6]. Jest uważana za najgroźniejszą chorobę zakaźną gęsi[2] i powoduje znaczne straty ekonomiczne[7]. Choroba dotyka tylko młode ptaki, począwszy od wyklucia do osiągnięcia wieku pięciu tygodni[1]. Im starsze jest zwierzę w momencie zarażenia, tym większa jest szansa na przeżycie. Wirus pozostaje w organizmie, a ozdrowieniec może zarażać inne ptaki. Choroba podlega obowiązkowi rejestracji[2].
Etiologia[edytuj | edytuj kod]
Choroba jest wywoływana przez należący do rodziny Parvoviridae wirus choroby Derzsyego (DDV), znany też jako parwowirus gęsi (GPV)[7]. Jest on odporny na pasteryzację, zamrażanie, pozbawienie wody i większość typowych środków dezynfekcyjnych, co czyni pozbycie się go bardzo trudnym zadaniem.
Zakażenie i patogeneza[edytuj | edytuj kod]
Wirus może rozprzestrzeniać się zarówno z osobnika na osobnika, jak i z matki na niewyklute potomstwo. Druga z tych dróg nie ma praktycznego znaczenia, gdyż zachorowanie wewnątrz jaja niemal zawsze prowadzi do obumarcia płodu[2]. Wirus bardzo łatwo przenosi się między gęsiami poprzez kał chorych ptaków, zanieczyszczoną wodę lub pokarm, sprzęt hodowlany. Replikacja DDV następuje w komórkach ściany jelit[2], następnie przedostaje się on z krwią do narządów wewnętrznych i powoduje ich zniszczenie.
Objawy[edytuj | edytuj kod]
Okres inkubacji trwa od trzech do dziesięciu dni i w znacznym stopniu zależy od wieku zarażonego zwierzęcia (im młodsze, tym krótszy)[2]. Ptaki tracą apetyt[2], szukają ciepłych miejsc[2], występuje apatia i utrata upierzenia[1]. W niektórych przypadkach mogą wystąpić także: biegunka, wodobrzusze, zapalenie spojówek, martwica tkanek jamy ustnej[2]. W przypadku piskląt młodszych niż dwa tygodnie choroba jest zazwyczaj śmiertelna, odsetek rekonwalescentów rzadko przekracza 20%[2], niekiedy jest zerowy[1]. W ostrej postaci choroby główną przyczyną śmierci jest martwica wątroby[2]. Gdy zarażone pisklę jest starsze, jego szanse na przeżycie wynoszą nawet 70–80%[2], ale proces zdrowienia trwa bardzo długo. Ozdrowieńcy często są trwale upośledzeni, szczególnie zauważalna jest niska masa ciała i zniszczenie układu odpornościowego; wiele ptaków umiera później wskutek wtórnych zakażeń[2].
Rozpoznanie i diagnostyka różnicowa[edytuj | edytuj kod]
Zachorowanie podejrzewa się przy wystąpieniu typowych objawów, a potwierdzenie podejrzeń jest możliwe przy pomocy testów laboratoryjnych. Obecnie (rok 2016) badania takie w Polsce wykonuje jedynie Zakład Chorób Wirusowych Drobiu Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach. Diagnostyka różnicowa obejmuje przede wszystkim krwotoczne zapalenie nerek i jelit gęsi, chorobę groźną dla drobiu wodnego w późniejszym okresie życia i wywoływaną przez inny czynnik (poliomawirusa).
Leczenie i zapobieganie[edytuj | edytuj kod]
W niektórych wypadkach próbuje się leczenia farmakologicznego[1], ale z uwagi na jego wysoką cenę i marne rezultaty kluczowe jest zapobieganie. Dostępna jest szczepionka, ale jej skuteczność jest uznawana za wątpliwą mimo wyraźnego zmniejszenia śmiertelności[2]. Ptaki szczepi się w pierwszym dniu i w trzecim tygodniu życia, a także dwukrotnie przed każdym okresem nieśności. Istotne w zapobieganiu jest także unikanie używania tych samych aparatów lęgowych do jaj z różnych stad.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy chorobę wykryto w 1956 roku w Chinach[2]. Następnie odkrywano ją niezależnie w wielu krajach Europy, nadając różne nazwy. Obecna nazwa upamiętnia węgierskiego profesora Domokosa Derzsyego, pierwszego badacza tego zagadnienia[2]. W 1971 roku Schettler udowodnił, że chorobę wywołuje parwowirus[2]. Szczepionka jest dostępna od lat osiemdziesiątych[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Derzsyego choroba, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-02-02].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Karolina Tarasiuk, Choroba Derzsyego zagrożeniem w produkcji drobiu wodnego, „Życie Weterynaryjne”, 7, 440, 2015, s. 440–443 [dostęp 2017-02-02].
- ↑ Derzsy Domokos. Magyar Életrajzi Lexikon. [dostęp 2017-02-02].
- ↑ Yu, Tian-fei, Ma, Bo, Wang, Jun-wei. Identification of linear B-cell epitopes on goose parvovirus non-structural protein. „Veterinary Immunology and Immunopathology”. 179, s. 85-88, 2016. DOI: 10.1016/j.vetimm.2016.08.009.
- ↑ Derzsy, D.. A viral disease of goslings. I. Epidemiological, clinical, pathological and aetiological studies. „Acta Veterinaria Academiae Scientiarum Hungaricae”. 17 (4), s. 443-448, 1967.
- ↑ V.J. Palya: Parvovirus Infections of Waterflow. W: Diseases of Poultry. David E. Swayne, John R. Glisson, Larry R. McDougald, Lisa K. Nolan, David L. Suarez, Venugopal L. Nair (red.). Wyd. 13. John Wiley & Sons, 2013. ISBN 978-1-118-71973-2.
- ↑ a b Kozdruń W., Mato T., Palya V., Samorek-Salamonowicz E., Król K., Woźniakowski G.. Analiza filogenetyczna szczepów wirusa choroby Derzsyego izolowanych od gęsi w Polsce. „Medycyna Weterynaryjna”. 64 (8), s. 1051–1054, 2008. [dostęp 2017-02-02].
