50°22′41″N 20°42′27″E/50,378056 20,707500Chotel Czerwony
| ||
 Panorama wsi | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo | świętokrzyskie | |
| Powiat | buski | |
| Gmina | Wiślica | |
| Strefa numeracyjna | (+48) 41 | |
| Kod pocztowy | 28-160 | |
| Tablice rejestracyjne | TBU | |
| SIMC | 0276920 | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego   Chotel Czerwony | ||
Położenie na mapie Polski  Chotel Czerwony | ||
| 50°22′41″N 20°42′27″E/50,378056 20,707500
| ||
Chotel Czerwony – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Wiślica.
Wieś jest siedzibą parafii do której należą: Chotel Czerwony, Bilczów, Brzezie, Gluzy, Hołudza, Łatanice oraz przysiółek Aleksandrów w Skorocicach. W Chotlu Czerwonym funkcjonuje publiczna szkoła podstawowa. Uczęszczają do niej dzieci z miejscowości: Chotel Czerwony i Brzezie.
Części wsi noszą nazwy: Gaj, Komornice, Poddębie, Stara Wieś, Zagórze i Zawierzbie.
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś położona jest na Ponidziu, w Niecce Soleckiej, na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatów przyrody Przęślin i Góry Wschodnie. Przez miejscowość przepływa rzeka Maskalis, lewy dopływ Nidy.
W okolicy znajdują się wychodnie gipsu. U podnóża wzgórza kościelnego można zobaczyć kilkumetrowej wysokości kryształy tego minerału. Niektóre z nich zabliźniaczone są w tzw. „jaskółczy ogon”. Wewnątrz wzgórza usytuowany jest wykuty na długość około 20 metrów korytarz, zwany przez miejscową ludność „kuchnią proboszcza”.
Miejscowość znajduje się ok. 13 km na południe od Buska-Zdroju i 2 km na wschód od drogi wojewódzkiej nr 776 z Buska do Wiślicy.
Przez wieś przechodzi 
niebieski szlak turystyczny z Pińczowa do Wiślicy. Miejscowość znajduje się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca, która jest odzwierciedleniem dawnej średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W dawnych źródłach wieś zapisywana była pod nazwą Chotel lub Rubea Ecclesia, tj. Czerwony Kościół. Najstarsza zachowana wzmianka pochodzi z 1244 r. kiedy to przy nadaniu klasztorowi w Mogile, połowy folwarku Wąchowa, jako świadek wymieniany jest Bryk z Chotla (Brictius de Chotel). W 1313 r. wybudowano tutaj drewniany kościół. Według dokumentu z 1325 r. plebanem w Chotlu był Boguchwał.
Według Jana Długosza parafia w Chotlu należała do najstarszych w okolicy. Była ona początkowo bardzo rozległa, jej ziemie sięgały aż po okolice Chmielnika. W późniejszym okresie wydzielano z niej sąsiednie parafie. Z jej podatków fundowano i uposażono kustosza wiślickiego, prepozyta i kantora. Korzystały z niej prebendy wiślickie nazywane stóżycką i widuchowską. Według Długosza kustosz wiślicki miał tu folwark i dwór z ogrodem. Dwa łany ziemi oraz łąkę posiadał tutaj biskup krakowski.
Wieś w kolejnych źródłach wymieniana była jako własność kapituły wiślickiej. W 1440 r. Jan Długosz, który był wówczas kustoszem kolegiaty wiślickiej, ufundował nowy kościół, na miejsce drewnianej świątyni, która była już wówczas stara i spróchniała. Nowa budowla powstała z kamienia ciosowego. Za czasów Długosza plebanem w Chotlu był Mikołaj z Bejsc. Do parafii należały wsie: Chotel, Gluzy, Bilczów, Hołudza i Łatanice. Dziesięcinę plebanowi z Chotla oddawały także wsie Olganów i Radzanów z parafii w Dobrowodzie.
Wypis z wizytacji z 1595 r. świadczy, że już wówczas w Chotlu istniała szkoła. Z 1690 r. pochodzi zapis, w którym Andrzej Grabianowski, kustosz wiślicki i miejscowy proboszcz, nakłada czynsz od 15 krów na chotelskich chłopów. Chłopi z Chotla płacili od krowy czynsz po grzywnie dla ubogich.
W XIX w. i do 1950 roku miejscowość była siedzibą gminy Chotel[1].
Istniała tutaj szkoła gminna. W 1827 r. w Chotlu Czerwonym było 52 domy i 362 mieszkańców.
Pod koniec zimy 1943 Niemcy zamordowali w Chotlu Czerwonym czworo Żydów ukrywających się we wsi, a gospodarza, u którego się ukrywali, zamordowali w Busku. Wczesną wiosną tego samego roku Niemcy zamordowali małżeństwo, które ukrywało Żydów[2].
W latach 1975–1998 Chotel Czerwony administracyjnie należał do województwa kieleckiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Gotycki kościół pw. św. Bartłomieja, wpisany wraz z cmentarzem kościelnym do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.80/1-2 z 7.11.1947 i z 19.02.1966)[3],
- Figura św. Jana Nepomucena.
Osoby związane z Chotlem Czerwonym[edytuj | edytuj kod]
- Wit z Chotela, Vitus z Chotla herbu Janina – biskup płocki, fundator kilku klasztorów norbertanów na terenie Polski.
- Dzierżko herbu Janina – brat Wita z Chotela, właściciel części osady buskiej, fundator kościoła i klasztoru norbertanek w Busku[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dz.U. z 1950 r. Nr 41, poz. 367
- ↑ Eugeniusz Fąfara Gehenna ludności żydowskiej Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1983 s. 495-499, ISBN 83-205-3452-6.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie. 2018-09-30. s. 5. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Michał Jurecki, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Wydanie III, Kraków 2007, ISBN 978-83-60506-94-3. Rozdział: Busko-Zdrój, s. 44.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- ks. Jan Wiśniewski, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Pińczowskiem, Skalbmierskiem i Wiślickiem, Mariówka 1927
- Maria i Przemysław Plichowie, Ponidzie. Szlaki turystyczne, Warszawa 1985
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chotel Czerwony w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.
- Chotel Czerwony wg ks. Wiśniewskiego (1927)
- Kościół św. Bartłomieja w Chotlu Czerwonym – panorama wnętrza
| |||||||||||||||||
