Chróścina (powiat opolski)
50°39′54″N 17°48′58″E/50,665000 17,816111| wieś | |
 Dzwonnica | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1551[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
46-073[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0492960 |
Położenie na mapie gminy Dąbrowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
| 50°39′54″N 17°48′58″E/50,665000 17,816111[1]
| |
| Strona internetowa | |
Chróścina (niem. Chrosczinna[4], 1934-1945 Reisern[5]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Dąbrowa.
Od 1950 miejscowość należy administracyjnie do województwa opolskiego. W latach 1952-1954 i 1973-1975 miejscowość była siedzibą gminy Chróścina. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Chróścina.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1223 (Chrostina) i dotyczy dziesięciny, jaką miała płacić wieś kościołowi w Skorogoszczy. W 1274 książę opolski Władysław nadaje wsi przywilej lokacyjny na prawie niemieckim (być może jest to związane z prawdopodobnym zniszczeniem Chróściny podczas najazdu tatarskiego). W owym czasie właścicielem wsi był Henryk, jeden z rycerzy księcia Władysława.
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie "Croscina villa" wymienia spisany ok. 1300 roku średniowieczny łaciński utwór opisujący żywot świętej Jadwigi Vita Sanctae Hedwigis[6]. Prawdopodobnie w XIV wieku w Chróścinie powstał pierwszy kościół - może o tym świadczyć dokument wystawiony przez biskupstwo wrocławskie dla proboszcza z Chróściny (datowany na 1371).
W 1532 podczas spisu dóbr pozostawionych po bezpotomnej śmierci ostatniego opolskiego Piasta Jana II Dobrego w Chróścinie mieszkało 21 chłopów, a w miejscowości były 22 łany ziemi. Właścicielami wsi był ród Beess. W połowie XVI wieku w Chróścinie znajdowało się siedemnaście gospodarstw oraz karczma należąca do sołtysa. W 1601 roku Chróścina znalazła się w dobrach zakonu norbertanek z Czarnowąsów - kupiona od władz cesarskich - i pozostawała ich własnością do kasaty zakonu w 1810. Podczas wojny trzydziestoletniej wieś została splądrowana przez wojska szwedzkie, a miejscowy kościół został sprofanowany - zniszczono jego trzy ołtarze. Po wojnach śląskich Chróścina wraz z większością Górnego Śląska została włączona w skład państwa pruskiego. W 1784 we wsi mieszkało 127 osób, a we wsi istniał kościół, szkoła i folwark.
W 1843 otwarto linię kolejową Opole - Wrocław, której nitka biegła przez wieś. Liczbę mieszkańców przetrzebiła zaraza ziemniaczana w połowie XIX wieku, której ofiarą padło 50 tys. osób w rejencji opolskiej. Pod koniec XIX wieku we wsi znajdował się kościół parafialny, szkoła katolicka, gorzelnia, browar, kopalnia torfu, kamieniołom oraz folwark. W 1890 mieszkało w niej 885 osób.
W okresie rządów hitlerowskich dotychczasową nazwę Chrosczinna nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła w 1934 na nową, całkowicie niemiecką nazwę - Reisern[7][4] (nazwa w historii zmieniała się dość często - patrz: Zmiana nazwy wsi na przestrzeni lat). W 1933 wieś liczyła 1097, a w 1939 1216 mieszkańców. W marcu 1945 miejscowość została zajęta przez wojska radzieckie - w wyniku przegranej przez Niemców rozpętanej II wojny światowej i zgodnie z decyzją aliantów wraz z całym niemieckim Śląskiem znalazła się w granicach Polski.
Zmiany nazwy wsi na przestrzeni lat[edytuj | edytuj kod]
- 1223 Crostina
- 1371 Croschczina
- 1410 Smeifsdorf
- 1532 Krosstzyna
- 1845 Chrosczina
- 1934 Reisern
- 1945 Wrzosek
- 1948 Chróścina[8]
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:
- kościół parafialny pod wezwaniem św. Piotra i Pawła, swój obecny wygląd klasycystyczny zawdzięcza odbudowie po pożarze w latach 1792-1793. Prawdopodobnie część murów świątyni jest znacznie starsza. Wyposażenie późnobarokowe z XVIII i XIX wieku
- dzwonnica kościelna, dolna część pochodzi z XV/XVI wieku, w XX wieku zrekonstruowano górną część oraz hełm
- cmentarz parafialny, z poł. XIX w.
- ruiny drewnianego wiatraka z połowy XIX wieku, nieczynnego od zakończenia II wojny światowej.
inne zabytki:
- kapliczki św. Jana Niepomucena z XVII i XIX wieku
- klasycystyczna plebania z przełomu XVIII/XIX wieku
- zabudowania folwarku z połowy XIX wieku, obecnie w złym stanie
- szkoła z 1862 r., która powstała na bazie stodoły; na pocz. XX wieku przebudowana na budynek mieszkalny,
- pałac z XIX wieku, po 1945 roku Zespół Szkół Zawodowych. Obok pałacu park.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 16588
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 159 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Landkreis Oppeln. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
- ↑ "Monumenta Poloniae Historica", Tom IV, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1884, "Vita Sanctae Hedwigis", str. 603.
- ↑ Regionalseiten offline [online], www.genealogienetz.de [dostęp 2018-07-05] (ang.).
- ↑ Historia Chróściny. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-28)].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 92. [dostęp 2013-01-01].
