Christian Fürchtegott Gellert
portret autorstwa Antona Graffa | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki | |
Epoka |
Christian Fürchtegott Gellert (ur. 4 lipca 1715 w Hainichen, zm. 13 grudnia 1769 w Lipsku) – niemiecki myśliciel i poeta epoki oświecenia.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Hainichen w Saksonii w wielodzietnej rodzinie niezamożnego pastora. Po ukończeniu słynnej szkoły Sankt Afra w Miśni, studiował teologię i filozofię na Uniwersytecie Lipskim. W czasie studiów dorabiał jako korepetytor i tłumacz z języka angielskiego i francuskiego oraz był członkiem zespołu pracującego nad niemieckim tłumaczeniem Encyklopedii Bayle’a (pod kierownictwem Gottscheda). W tym czasie poznał wielu niemieckich intelektualistów swojego pokolenia i był członkiem redakcji czasopisma „Bremer Beiträge”. Studia ukończył rozprawą o teorii i historii bajki. Od 1745 prowadził na uniwersytecie zajęcia z etyki, poetyki i retoryki, w 1751 został mianowany profesorem. Jego wykłady o moralności przyniosły mu wielkie uznanie i popularność.
Całe życie był słabego zdrowia. Zmarł otoczony powszechnym szacunkiem w wieku 54 lat i został pochowany wraz z bratem, który zmarł miesiąc później.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Działalność literacką rozpoczął już podczas studiów, ale szczytowy okres jego twórczości przypada na późną młodość. Jego bajki – zainspirowane La Fontainem – należały do najbardziej poczytnych w tym czasie i doczekały się wielu tłumaczeń, w tym na język polski. Chętnie wykorzystywano je jako lekturę szkolną oraz na lekcjach retoryki. Jako pierwszy w Niemczech pisał dramaty, których bohaterowie pochodzą z mieszczaństwa. Jego powieść Das Leben der Schwedischen Gräfin von G*** miała wpływ na rozwój tego gatunku w Niemczech. Był autorem pieśni religijnych śpiewanych po dzień dzisiejszy w Kościołach ewangelickich[1]. Muzykę do jego pieśni nabożnych komponowali później m.in. Ludwig van Beethoven, Joseph Haydn czy Carl Philipp Emanuel Bach. Wywarł duży wpływ na poezję niemieckiego oświecenia, sentymentalizmu oraz burzy i naporu. Praca Gellerta Moralische Vorlesungen wywarła wpływ na rozwój teologii moralnej w Rosji[2].
Dzieła (wybór)
[edytuj | edytuj kod]- Bajki, 1746 i 1748
- Das Loos in der Lotterie, 1746
- Die zärtlichen Schwestern, 1747
- Das Leben der Schwedischen Gräfin von G***, 1747/48
- Briefe, nebst einer praktischen Abhandlung von dem guten Geschmacke in Briefen, 1751
- Geistliche Oden und Lieder, 1757
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zob. Śpiewnik Ewangelicki. Bielsko-Biała: Augustana, 2002, s. 129, 229, 262, 666, 1153. ISBN 83-88941-19-4.
- ↑ Бронзов, А. А. Нравственное богословие в России в течение XIX столетия. — СПб., 1901
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Muzeum Gellerta w Hainichen (niem.)
- Życie i dzieło. members.aol.com. [zarchiwizowane z tego adresu (1998-12-03)]. (niem.)
- Dzieła Christiana Fürchtegotta Gellerta w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000108686332
- VIAF: 9870867
- LCCN: n80040564
- GND: 118538322
- NDL: 00467036
- LIBRIS: dbqssvwx2jlqp93
- BnF: 12071779b
- SUDOC: 028999193
- NLA: 35764381
- NKC: jn20010525349
- DBNL: gell003
- BNE: XX1659178
- NTA: 068961707
- BIBSYS: 90056073
- CiNii: DA0154082X
- Open Library: OL417717A, OL4650002A
- PLWABN: 9810551988405606
- NUKAT: n99709367
- J9U: 987007271590605171
- PTBNP: 32079
- LNB: 000136435
- NSK: 000192175
- CONOR: 13098595
- ΕΒΕ: 116960
- LIH: LNB:NO2;=xs
- RISM: people/52820
- PWN: 3904669
- Britannica: biography/Christian-Furchtegott-Gellert
- Treccani: christian-furchtegott-gellert
- Universalis: christian-gellert
- NE.se: christian-furchtegott-gellert
- SNL: Christian_Fürchtegott_Gellert
- VLE: christian-furchtegott-gellert
- DSDE: Christian_Fürchtegott_Gellert
- Hrvatska enciklopedija: 21539