49°47′10″N 20°58′25″E/49,786111 20,973611Ciężkowice
|
|||
 Widok ogólny Ciężkowic ze Skałki z krzyżem |
|||
|
|||
| Państwo |  Polska |
||
| Województwo |  małopolskie |
||
| Powiat | tarnowski | ||
| Gmina | Ciężkowice gmina miejsko-wiejska |
||
| Prawa miejskie | 1998 | ||
| Burmistrz | Zbigniew Jurkiewicz | ||
| Powierzchnia | 9,99 km² | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
2 478[1] 248,0 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna |
+48 14 | ||
| Kod pocztowy | 33-190 | ||
| Tablice rejestracyjne | KTA | ||
|
Położenie na mapie województwa małopolskiego
 Ciężkowice
|
|||
|
Położenie na mapie Polski
Ciężkowice
|
|||
| 49°47′10″N 20°58′25″E/49,786111 20,973611 |
|||
| TERC (TERYT) |
2121516014 | ||
| SIMC | 0815239 | ||
|
Urząd miejski
ul. Tysiąclecia 1933-190 Ciężkowice |
|||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Ciężkowice – miasto w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ciężkowice.
Cięszkowice były miastem królewskim starostwa bieckiego w powiecie bieckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należało do woj. tarnowskiego.
W 1934 r. pozbawione zostały praw miejskich; odzyskały je w 1 stycznia 1998 r.[3].
Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 977 oraz linia kolejowa nr 96 ze stacją Bogoniowice-Ciężkowice.
Spis treści
Położenie[edytuj]
Ciężkowice są położone na Pogórzu Ciężkowickim nad rzeką Białą.
Miasto ma charakter rolniczo-turystyczny.
Według danych z 30 czerwca 2012 miasto liczyło 2501 mieszkańców[4] (wzrost o 79 osób w porównaniu z danymi z 30 czerwca 2008).
Historia[edytuj]
Legendy głoszą, że założycielem Ciężkowic był Cieszko, stryj Mieszka I, wędrujący wraz ze swą drużyną przez Małopolskę. Zabłądziwszy kiedyś na polowaniu, wojowie natknęli się na uroczą krainę. Wielu z nich ziemie te spodobały się tak bardzo, że osiedlili się tam, na cześć wodza nazywając swą osadę Cieszkowicami.
Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1125, kiedy po raz pierwszy umieszczono ją w akcie legata Idziego z Tuskulum, z którego wynika, że wieś ta była własnością benedyktynów tynieckich. Osada została założona w 1288. Zezwolenie na lokację miasta wydał 29 lutego 1348 Kazimierz III Wielki. Miasto królewskie zostało założone na prawie magdeburskim pomiędzy 1339 i 1343 rokiem[5]. Zasadzenia miasta dokonali dwaj mieszczanie ze Starego Sącza – bracia Minard i Mikołaj. W okresie polokacyjnym funkcjonowała przejściowo również nazwa niem. Hardenberg.
Przez Ciężkowice przebiegało wiele szlaków handlowych, prowadzących z Czech i Węgier do Krakowa. Miasto posiadało prawo do organizacji cotygodniowych targów. Handlowano głównie wyrobami tkackimi i rzemieślniczymi, solą oraz produktami rolniczymi, szczególnie szeroko znanym ciężkowickim nabiałem. Sprowadzano węgierskie wina oraz konie. Do dziś co środę na rynku ciężkowickim organizowany jest targ.
W 1358 w Ciężkowicach wybudowano kościół pod wezwaniem św. Andrzeja i założono parafię. Już wcześniej jednak istniał tam kościół pod wezwaniem św. Krzyża, założony przez benedyktynów, który potem wyburzono. Dzisiejszy kościół pochodzi z początku XX wieku.
Ciężkowice bardzo podupadły i straciły znaczenie podczas zaborów. Znalazły się w zaborze austriackim, więc językiem urzędowym stał się niemiecki. Językiem niemieckim posługiwano się również w szkołach. Wprowadzono wtedy trzy klasy nauczania:
- do klasy elementarnej uczęszczali uczniowie w wieku 6–12 lat; uczyli się poznawania liter niemieckich, głoskowania i czytania oraz tłumaczenia poszczególnych wyrazów z języka niemieckiego na polski;
- w klasie pierwszej (8–14 lat) obowiązywał mały katechizm w języku niemieckim i polskim, czytanie niemieckie i polskie, pisanie, rachowanie, ortografia, znajomość głównych części mowy, praktyczna nauka języka niemieckiego;
- do klasy drugiej uczęszczały dzieci w wieku 10–16 lat; uczyły się religii, ewangelii, czytania niemieckiego i polskiego, kaligrafii, ortografii i gramatyki niemieckiej.
W 1934 Ciężkowice pozbawione zostały praw miejskich (odzyskały je po 64 latach).
Podczas II wojny światowej w okolicach Ciężkowic stacjonowały oddziały Armii Krajowej. W okolicy znajduje się wiele austriackich, pruskich i rosyjskich cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej.
W 2003 oddano do użytku halę sportową.
-
Zachodnia ściana rynku
-
Kościół parafialny pw. Pana Jezusa Miłosiernego i św. Andrzeja Sanktuarium w Ciężkowicach
-
Figura św. Floriana na płycie rynku
-
Skała „Czarownica” w rezerwacie
-
„Ulice” Skamieniałego Miasta
Turystyka[edytuj]
W pobliżu znajduje się rezerwat przyrody Skamieniałe Miasto z licznymi ostańcami skalnymi.
Warto zobaczyć[edytuj]
Do najciekawszych obiektów miasta należą:
- Muzeum Przyrodnicze im. Krystyny i Włodzimierza Tomków prezentujące olbrzymią kolekcję ptaków, owadów i trofeów myśliwskich;
- neogotycki kościół parafialny pw. Pana Jezusa Miłosiernego i św. Andrzeja z 1903 r., projektu Jana Sas-Zubrzyckiego, od 2003 Sanktuarium Pana Jezusa Miłosiernego. Znajduje się w nim cudowny obraz Chrystusa Miłosiernego Ecce Homo, podarowany miastu przez papieża Innocentego XI;
- klasycystyczny ratusz na rynku;
- drewniane domy z charakterystycznymi dla tej części Małopolski podcieniami;
- stojący w centrum rynku posąg św. Floriana – patrona miasta;
- przydrożne kapliczki wpisane do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Tarnowie;
- cmentarze wojenne nr 137, 138, 139, 140 i 141 z mogiłami żołnierzy I wojny światowej;
- mykwa.
Na drugim brzegu rzeki Białej, w miejscowości Kąśna Dolna znajduje się otoczony rozległym kompleksem parkowym dworek Ignacego Jana Paderewskiego. W Dworku Paderewskiego odbywają się koncerty „Muzyczne Spotkania u Paderewskiego”. Centrum Paderewskiego jest też organizatorem Festiwalu Muzyki Kameralnej „Bravo Maestro” w Kąśnej Dolnej, pod honorowym patronatem Krzysztofa Pendereckiego.
Szlaki turystyczne[edytuj]
Przez Ciężkowice przebiegają szlaki:
- turystyki pieszej:
Tarnów – Góra Świętego Marcina – Trzemeska Góra – Tuchów – Brzanka – Jodłówka Tuchowska – Rzepiennik Strzyżewski – rezerwat Skamieniałe Miasto – Ciężkowice – Bruśnik – Bukowiec – Gródek nad Dunajcem
na terenie miasta, łączący Muzeum Przyrodnicze, ratusz i rezerwat Skamieniałe Miasto (dojście do )- Szlak Niepodległości im. I.J. Paderewskiego.
- rowerowe
„Widokowa pętla” – zielony
„Przez rezerwat” – niebieski
„Do źródeł Rakutowej” – czerwony
- Szlak architektury drewnianej
Demografia[edytuj]
- Piramida wieku mieszkańców Ciężkowic w 2014 roku [1].
Sport[edytuj]
W Ciężkowicach działają dwa kluby sportowe:
- KS Ciężkowianka Ciężkowice – klub piłkarski grający obecnie w małopolskiej IV lidze (wschód).
- LUKS Orzeł Ciężkowice – klub siatkarski grający obecnie w małopolskiej III lidze siatkówki mężczyzn.
Zobacz też[edytuj]
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Oficjalna strona
- Historia Żydów w Ciężkowicach na portalu Wirtualny Sztetl
- Rynek w Ciężkowicach – obraz z kamery
- Muzeum Przyrodnicze
- Wokół rezerwatu Skamieniałe Miasto
- Zostań odkrywcą skarbu w Ciężkowicach
- Ciężkowice 2 (2) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom I (Aa – Dereneczna) z 1880 r.
- Encyklopedia Ciężkowic
Przypisy
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Ciezkowice, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, s. 94.
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. (Dz.U. z 1997 r. Nr 130, poz. 847)
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2012 r..
- ↑ Anna Berdecka, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1333-1370 : chronologia i rozmieszczenie, w: Przegląd Historyczny, T. 65 (1974), z. 4, tabela 1 po s. 617.
|
||||||||||||||
|
|||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||
